Zamonaviy charm-buyumlarining konstruktiv tavsifi

Nurlanish- Amalda qo‘llab kelinayotgan konservalash usullari xom ashyoni to‘liq saqlanishiga kafolat bermaydi. Vatanimizda va bir qator xorijiy davlatlarda konservalashning yangi usullarini izlash maqsadida ilmiy izlanishlar olib borilmoqdaki, bu usullar xom ashyoning tovar-texnologik xossalarini to‘liq saqlanishi, konservalash jarayonlari va keyingi ishlov berishlarni tezlatish va arzonlashtirish imkonini yaratishi zarur. Jumladan, charm va mo‘yna xom ashyosini konservalashda radioaktiv nurlanishni qo‘llash samarali natijalarni bermoqda. Nurlanish 18-20 0C haroratda S60 o manbaidan gamma-nurlardan foydalanib havoda o‘tkazilgan. Nurlanish yangi shilingan teri, ho‘l tuzlangan va tuzlamasdan quritilgan xom ashyo uchun olib borilgan. Polietilen paketlarga joylashtirilib, so‘ngra nurlantirilgan yangi shilingan xom ashyo 7 oy va undan ortiq vaqt mobaynida buzilmasdan saqlanishi mumkin. Bunday xom ashyo charm zavodlarida ivitilmaydi, shuningdek ivitish-kullash jarayonlarining davomiyligini qisqarishiga ko‘maklashadi. Yangi shilingan teri xom ashyosini 1 kDj/kg (0.1 Mrad) doza 111 bilan nurlantirilgandan so‘ng, uni 7 sutka bakterial zararlanishsiz saqlash mumkin. Agar 3 kD/kg (0.3 M rad), doza qo‘llanilsa, saqlash muddatini 12 sutkagacha uzaytirish mumkin. Bunda xom ashyoni kimyoviy moddalar bilan qo‘shimcha konservalash talab etilmaydi. Charm xom ashyosini ho‘l tuzlash va nurlantirishni birga olib borish, amalda mikrofloraning to‘liq bartaraf etilishiga olib keladi, ularning xom ashyodagi hayot faoliyati 6 oy davomida saqlanganda tiklanmaydi. SHunindek charm xom ashyosini 1-3 kDj/kg (0.1-0.3 M rad) dozalari bilan nurlantirish uning fizik hamda mexanik xossalarining yaxshilanishi aniqlangan. Aftidan, ko‘rsatilgan nurlanish dozalarida teri oqsil moddalarining strukturalanishi, ularni destruksiyalanish jarayonlaridan ustunlik qiladi. Nurlanish samarasi tayyor charmda ham saqlanadi va poyabzalning ustki qismi uchun charmni cho‘zilganda mustahkamlik chegarasini 20-28 % ga oshishida, tag charmlarni emirilishga chidamliligining 20-25 % oshishida, charm va mo‘yna yarim mahsulotini maydon bo‘yicha chiqimini oshishida namoyon bo‘ladi. Konservalashning istiqbolli usullari Hozirgi kunda xom ashyoni konservalashning yangi usullarini yaratish va amalda qo‘llab kelinayotganlarini takomillashtirish bo‘yicha samarali ishlar olib borilmoqda. Bunda asosiy e’tibor xom ashyoning sifatini saqlagan holda, uning narxi oshmasligiga, jarayonlarni mexanizatsiyalashtirish va tezlashtirishga, oqava suvlar ifloslanishini kamaytirish va ularni tozalashni soddalashtirishga qaratilgan. Ushbu yo‘nalish bo‘yicha Vatanimizda va xorijiy davlatlarda olib borilgan ishlar ijobiy natijalar bermoqda. Germaniyada konservalash go‘lakda olib boriladi. Konservalash tuzliq usuli bilan amalga oshiriladi. Go‘lakni uzoq muddatda saqlash uchun tuzliq eritmasiga 0,5 dan 1,0 % gacha xlorkrezol qo‘shiladi. SHuningdek konservalangan go‘lakning sifatini oshirish uchun natriy nitrat va ammoniy sulьfatning ta’siri ham o‘rganilgan. Chexiya olimlarining xom ashyoni konservalash bo‘yicha olib borilgan ishlarida osh tuzi bilan natriy karbonat, naftalin hamda rux tuzlari, kaliy fosfat va bor kislotasi qo‘llanilgan. Natijada ijobiy ko‘rsatgichlar olingan. Yuqorida terilarni konservalashning turli xil usullari yangi shilingan xom ashyoni charm zavodlariga ishlov berish uchun qabul qilinganiga qadar uning qimmatli xossalarini 112 saqlashga yo‘naltirilgan. Ammo so‘nggi yillarda charm va mo‘yna xom ashyosiga dastlabki ishlov berishning boshqa yo‘nalishlari haqida yangi ishlar va takliflar tavsiya qilinmoqda.