Замонавий қурилиш материаллари, буюмлари ва технологиялари

5.3. Енгил бетон олиш имкониятлари
Енгил бетонларда ғоваклик турли усуллар билан ҳосил қилиниши мумкин (38-расм):

• 
  тўлдиргичларнинг ғоваклиги ҳисобига; оддий бетоннинг берк тузилиши сақланади, оддий зич тўлдиргич енгил ғовак тўлдиргич билан аралаштирилади;
  
• 
  матрицаларнинг ғоваклиги ҳисобига: боғловчининг матрицаси шишади ёки кўпикланади;
  
• 
  тўлдиргичнинг ғоваклиги ҳисобиги: берк структура (тузилма) майда тўлдиргичнинг ва матрицалар миқдорининг камайиши ҳисобига ғовак бўлиб қолади.
  

Бундан ташқари, тўлдиргичнинг ғоваклигини таъминлаш матрицаларнинг ғоваклигини ёки тўлдиргичнинг ғоваклигини таъминлаш билан комбинацияланиши мумкин (39-расм).
Иссиқлик ўтказувчанлик бевосита зичликка боғлиқ. Аммо шуни ҳам назарда тутиш керакки, кристаллар аморф моддаларга нисбатан каттароқ иссиқлик ўтказиш қобилиятига эга, яъни майда донали пуццоланларни қўшиш кварц қумини қўшишга қараганда анча қулайдир. 4 – жадвалда DIN 4-108 (4-қисм) стандартининг иссиқлик ўтказувчанлик қийматлари келтирилган.

38- расм. Енгил бетонларнинг макроструктураси

39-расмда турли енгил тўлдиргичли оддий енгил бетонларнинг турли гуруҳларининг айрим хоссалари келтирилган. 5 – жадвалда енгил бетонларнинг асосий хоссалари келтирилган бўлиб, уларнинг енгил бўлишига тўлдиргичнинг ғоваклиги ҳисобига эришилади ва улар ўртача тежамли цемент миқдорига эга бўлиб, тўлдиргичга қўшимчаларсиз тайёрланади.
40-расмда 28 кунлик ғовак тўлдиргичли конструктив енгил бетоннинг ўртача зичлиги ρ ва сиқилишга мустаҳкамлиги, R, орасидаги боғланиш келтирилган.
4 – жадвал. Оддий тўлдиргичлар билан тайёрланган енгил бетоннинг иссиқ ўтказувчанлиги (Германия мисолида)

Зичлик, кг/м³	Иссиқлик ўтказувчанликнинг ҳисобий қийматлари, Вт/мК
	Кварц қумисиз енгил тўлдиргич	Фақат пемза	Фақат керамзит
500	-	0,15	0,18
600	0,22	0,18	0,20
700	0,26	0,20	0,23
800	0,28	0,24	0,26
900	-	0,27	0,30
1000	0,26	0,32	0,35
1200	0,46	0,44	0,46
1400	0,57	-	-
1600	0,75	-	-
1800	0,92	-	-
2000	1,2	-	-

39-расм. Енгил тўлдиргичли оддий енгил бетон (Германия мисолида)

40-расм. 28 кунлик ғовак тўлдиргичли конструктив енгил бетоннинг ўртача зичлиги ρ ва сиқилишга мустаҳкамлиги, R, орасидаги боғланиш
41 ва 42 расмларда енгил бетон ишлаб чиқариш ва ундан фойдаланиш келтирилган.

41- расм. Енгил бетондан деворбоп блок ишлаб чиқариш

расм
42- расм. Енгил бетондан қурилиши мўлжалланаётган бинолар лойиҳаси
Ғоваклиги тўлдиргичга боғлиқ бўлган бетонларнинг алоҳида тури ёғоч тўлдиргичли бетонлар ҳисобланади, уларда тўлдиргич ёғоч қипиғидан ёки толалардир (кўпинча бу игнабаргли жинсдаги ёғоч, шунингдек чиқинди сифатидаги қипиқ). Ёғочни чиришдан ҳимоялаш, шунингдек замбуруғ ва ҳашоротлардан ҳимоя қилиш учун ҳамда ёғоч компонентларининг цемент тошининг мустаҳкамлигига салбий таъсирининг олдини олиш мақсадида ёғоч қипиғи олдиндан кимёвий препаратлар (масалан, суюқ шиша) билан ишлов берилади ёки цементли боғловчи билан минераллаштирилади.
Ёғоч қипиқларидан иборат тўлдиргичли бетоннинг сиқилишга мустаҳкамлиги зичлик 1000 кг/м³ гача бўлганда тахминан 2 МПа бўлади. Унинг ёғоч қипиқларнинг зичлигига боғлиқ бўлган киришиши жуда юқори бўлиб, 6 мм/м қийматларгача етади. Бироқ бу бетон асосан тайёр буюмларни ишлаб чиқариш учун фойдаланилгани учун қурилган иншоотда унинг ёшига боғлиқ бўлган озгина кейинчалик киришиш қайд этилади.
Арралаш мумкин бўлган, тўлдиргич сифатида ёғоч қипиқли бетон, атрофи бетон билан тўлдириладиган қолип блоклар, полосалар тайёрлаш учун фойдаланилади, шунингдек йирик ўлчамли фасад плиталарини ва арматураланган ёпма плиталарни ишлаб чиқариш учун фойдаланилади. Уларда арматурани занглашга қарши воситалар ёрдамида ва оддий аралашма қоплаш воситасида ҳимоялаш зарур.