Zahiriddin muhammad bobur nomli andijon davlat universiteti ijtimoiy fanlar kafedrasi



Download 3,97 Mb.
bet98/677
Sana04.02.2022
Hajmi3,97 Mb.
#430787
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   677
Bog'liq
2 5442675131216298385

Rivojlanishning tiplari. Rivojlanish manbai va rivojlanishni harakatlantiruvchi kuchni farqlash lozim. Rivojlanish manbai–ichki hodisa, predmetning ichki ziddiyatlaridir.
Vaholanki, tashqi ziddiyat ham rivojlanishni harakatlantiruvchi kuch bo’lishi mumkin. Masalan, siz shamollab qoldingiz. Ayni holda tashqi muhit sizning holatingiz o’zgarishini harakatlantiruvchi kuch bo’ldi. Dialektik ziddiyat tarkibida asosiy tomon manfiy xususiyatga ega, chunki u mazkur ziddiyatni bartaraf etish, inkor qilishga qaratilgan. Musbat tomon mazkur ziddiyatni saqlashga qaratilgan.
SHaklan rivojlanish bir chiziqli ham, aylanma ham emas, balki rang-barang-roq va murakkabroq, chunonchi: bir chiziqli va ko’p chiziqli, to’g’ri chiziqli va zigzag-simon, umumiy va xususiy, uyg’un va nouyg’undir.
Yo’nalish jihatidan rivojlanish progressiv va regressiv bo’ladi. Rivoj-lanish tizim ayrim elementlarining tanazzuli bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Butun tizim tanazzulga uchrashi, uning ayrim elementlari esa taraqqiy etishi mumkin emas. Obhektga nisbatan tashqi kuchlar tahsirida yuz berishi mumkin bo’lgan harakatdan farqli o’laroq, rivojlanish o’z-o’zidan harakat, ichki jarayon bo’lib, ziddiyat, bir-birini istisno etuvchi tomonlar, tendentsiyalar uning man-bai hisoblanadi.
Yuqorida aytib o’tilganidek, Gegelg’ falsafasida rivojlanish tushunchasi inkor va inkorni-inkor kategoriyalarida yoritiladi. Mazkur terminologiya mutafakkirning mantiq tizimi negiziga aylantirilgan obhektiv-idealistik falsafasi kontekstida tasodifiy bir hol emas. Avval«inkor» kategoriyasining mazmunini aniqlaymiz. Inkor nima? Unga ikki xil– metafizik va dialektik munosabat mavjud.
Metafizik«inkor» asosiy ehtiborni eskining yo’q bo’lishiga qaratadi,
yangining saqlanishi va uni yaratish jarayonlarini deyarli ehtiborga olmaydi. SHunday qilib, metafizik inkor– inkor qilish rad etish, yo’q qilishni anglatadi.
Dialektik inkor eski sifatdan yangi sifatga o’tish bo’lib, bunda eski sifatning muayyan tomonlari, mazmuni va funktsiyasining elementlari o’zgargan ko’rinishda yangi sifatga o’tadi. Dialektik inkor– bu narsani butunlay yo’q qilish emas, balki eski sifatning bahzi bir jihatlarini saqlagan va o’zgartirgan holda uni yangi narsaga aylantirishdir. U yangi va eski sifat o’rtasida aloqa mavjudligidan dalolat beradi. Dialektik inkor uch muhim jihat bilan tavsiflanadi:
1) eskini vayron qilish, buzish;
2) eskining elementlarini saqlash(vorisiylik);
3) yangini yaratish, tuzish.

Download 3,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   677




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish