Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

 
1.1. Populyasiya soni va zichligi haqida nazariy ma’lumotlar 
Populyasiya soni deganda mazkur populyasiyadagi individlarning umumiy soni 
tushuniladi. Tabiatdagi populyasiyalarda individlar sonini aniqlash juda qiyin. Ko’pchilik 
hollarda populyasiya soni oddiy sanash yo’li bilan aniqlanadi. Ba’zan populyasiya sonini 
aniqlashda individlarga belgi qo’yish usuli qo’llaniladi. 
Ko’pchilik hollarda populyasiyadagi individlarning umumiy sonini aniklash 
imkoniyatlari bo’lmaydi. Shuning uchun alohida namunalar olinib, bu namunadagi individlar 
soni aniqlanadi. Bunday holatlarda aniqlanadigan kattalik populyasiya soni emas, balki 
populyasiyaning zichligidir, Populyasiya zichligi - maydon birligidagi individlar sonidir. Har bir 
guruh organizm uchun zichlikning o’ziga xos baholash va ifodalash usullari mavjud. Masalan, 
o’tchil o’simliklar populyasiyasining zichligi turtburchak yoki aylana ramkalar yordamida 
o’lchanadi. Bunda ramka yerga o’rnatilib, uning ichidagi o’simliklar sanaladi. Bentos 
organizmlar maxsus cho’michlar bilan suv tubi loyqasining ma’lum yuzasini kesib olib sanaladi. 
Plangton organizmlar zichligi esa plangton setkalar bilan yoki batometr yordamida ma’lum 
hajmdagi suvni olib aniqlanadi. Quruqlik va bentos o’simlik va hayvonlarning zichligi ko’pincha 
maydon birligidagi organizmlar sonida ifodalanadi. Plangton organizmlar zichligi esa hajm 
birligidagi yoki yuza birligidagi organizmlar soni bilan ifodalanadi. 
Ba’zan populyasiya zichligi ma’lum yo’nalish bo’yicha organizmlarning uchrash soni 
bilan o’lchanadi. Masalan, qushlarni zichligi yoki qishda sut emizuvchilarning qordagi iziga 
qarab zichligi aniqlanadi. Ba’zi hollarda populyasiya zichligi bilvosita yo’llar bilan aniqlanadi, 
ya’ni zichlik bilan bog’liq ko’rsatkichlar orqali. Masalan, baliqlar zichligini ovning hajmiga 
qarab o’lchash, hayvon zichligini bir yilda tayyorlov sexiga topshirilgan mo’yna miqdoriga 
qarab aniqlash yoki tutqichlarga tushgan organizmlar soniga qarab zichlikni aniqlash va hokazo.