Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar. 
1. 
Regulyasionizmning mohiyatini tushuntiring? 
2. 
Populyasiya boshqarilishida staxostizm fikrlari? 
3. 
Zichlikka boglik va boglik bulmagan omillarni tushuntiring? 
4. 
Populyasiya boshqarilishing xulq atvor va genetik mexanizmini tushuntiring? 
5. 
Populyasiya boshqarilish usulining organizmning trofik o’rniga bog’liqligini 
tushuntiring? 
 
 
Adabiyotlar 
1.Gilyarov A.M. Populyasionnaya ekologiya.M., 1990. 
2. Bigon, Dns. Xariner, K. Taunsend. Ekologiya: osobi, populyasii i soobщyestva. Mir, 
1989.T.1. 
3. Odum Yu. Ekologiya. M.,1980. 
4. Yablokov A.V. Populyasionnaya biologiya, M.,1987. 
5. Ergashev A. Umumiy ekologiya. T. 2003.
6. To’xtayev A. Ekologiya.T. 1998. 
9.АМАЛИЁТ ( семинар ва лаборатория) машғулотларининг 
ишланмалари, уларни ўтказиш ва қўллаш бўйича услубий 
тавсиялар
Kirish 
 
«Populyasiyalar ekologiyasi» ekologiya va tabiatdan foydalanish yo’nalishi bo’yicha 
tahsil olayotgan talabalar uchun mo’ljallangan muhim fanlardan biridir. Bu fandan ma’ruzalar 

---

kursida talabalarga populyasiya tushunchasi, uning statik va dinamik ko’rsatkichlari, ya’ni 
zichligi, jins, yosh va makondagi tuzilmalari, tug’ilish, o’lim, populyasiyasonining o’zgarishi va 
boshqarilishi haqida keng nazariy ma’lumotlar beriladi. Ammo, yetishib chiqayotgan ekolog 
mutaxassislar tabiatdagi mavjud populyasiyalarni, ayniqsa, kamayib borayotgan, noyob yoki 
zararkunanda organizmlar populyasiyalarini tadqiq qilish uchun amaliy ko’nikmalarga ham ega 
bo’lishlari zarur. Bunday ko’nikmalar «Populyasiyalar ekologiyasi» fanidan amaliy mashg’ulot 
darslarida hosil qilinadi. Amaliy mashg’ulotlar davomida talabalar populyasiya soni va zichligini 
aniqlash usullari, jins va yosh tuzilmaning ifodalanishi, populyasiyadagi tug’ilish va o’limni 
hisoblash, populyasiya soni o’zgarishlarini aniqlash ko’nikmalariga ega bo’ladilar hamda 
yuqoridagi ko’rsatkichlarni hisoblash uchun zarur bo’lgan matematik amallarni o’zlashtiradilar. 
Populyasiyaga xos ko’pgina ko’rsatkichlarni auditoriya sharoitida aniqlashning imkoni yo’q. 
Shuni etiborga olib, amaliy mashg’ulotlar uchun uslubiy ko’rsatmaning ilova qismida ayrim 
populyasiyalarga oid nazariy ma’lumotlar keltiriladi. Bu ma’lumotlar asosida talabalar yashab 
qolish jadvali va egri chizig’ini tuzish, populyasiya o’sish tezligini aniqlashning matematik 
usullarini o’rganadilar. 
Uslubiy ko’rsatmada «Populyasiyalar ekologiyasi» fani bo’yicha mo’ljallangan seminar 
mashg’ulotlarining rejasi ham keltiriladi. 
Mazkur uslubiy qo’llanma ekologiya va biologiya mutaxassisligi bo’yicha tahsil olayotgan 
talabalarga mo’ljallangan hamda «Populyasiyalar ekologiyasi» kursining dasturi asosida 
tuzilgan.