Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti tarix fakulteti

Rolli hamda ishbop o‘yinlar 

Zamonaviy  ta’limni  tashkil  etishda  rolli  hamda  ishbop  o‘yinlardan  samarali 

foydalanishga alohida e’tibor berilmokda. O‘quvchilarda muayyan faoliyat yuzasidan 

egallangan  nazariy  bilimlarni  amaliy  ko‘nikma  va  malakalaarga  aylantirish  ,  ularda 

ta’limiy faollikni yuzaga keltirish, ularni ijtimoiy munosabatlar jarayoniga keng jalb 

etishda  rolli  hamda  ishbop  o‘yinlar  o‘ziga  xos  o‘rin  tutadi.  Bugungi  kunda  ta’lim 

jarayonida  qo‘llash  nihoyatda  qulay  bo‘lgan  bir  qator  o‘yinli  texnologiyalar 

yaratilgandir. 

O‘yinli  texnologiyalar  ta’lim  jarayonining  samaradorligini  ta’minlash, 

o‘quvchilarda  muayyan  faollikni  yuzaga  keltirish,  shuningdek,  bilim,  ko‘nikma  va 

malakalarni  hosil  qilishga  xizmat  qiluvchi  vaqt  oralig‘ini  qisqartirish,  ta’limni 

jadallashtirishga yordam beradi. 

O‘yinli  texnologiyalardan  foydalanishda  bir  kator  psixologik  xususiyatlar  ham 

namoyon  bo‘ladiki,  buning  okibatida  har  o‘quvchi  o‘zining  shaxsiy  imkoniyatlarini 

namoyish  eta  oladi,  ijtimoiy  hayotda  o‘zi  egallagan  o‘rinni  barqarorlashtiradi,  o‘z-

o‘zini boshqarish ko‘nikmalarini hosil qiladi. O‘yinli texnologiyalar nafakat nazariy 

bilimlarni  mustahkamlash,  ularning  amaliy  ko‘nikma  va  malakalaraga  aylanishini 

ta’minlabgina qolmay, balki o‘quvchilarda muayyan axlokiy, irodaviy sifatlarni ham 

tarbiyalashga yordam beradi. 

Pedagog  va  psixolog  olimlar-D.N.Uznadze,  L.S.Vыgotskiy,  A.N.Leontev, 

S.A.Shmakov,  G.K.Selevko,  P.YA.Galperin,  I.Olloyorov,  A.A.Verbitskiy  va 

boshqalar  o‘yinga  asoslanuvchi  faoliyatning  mohiyati,  ularning  o‘ziga  hos 

xususiyatlari,  imkoniyatlari  borasida  tadqiqot  ishlarini  olib  borganlar.  Ayni  vaqtda 

biz bu borada zarur nazariy va amaliy ma’lumotlarga egamiz. 

O‘yinlarni tashkil etishda quyidagi maqsadlar ko‘zda to‘tiladi: 

1)  ta’limiy (didaktik) maqsad; 

2)  tarbiyaviy maqsad; 

---

3)  faoliyatni rivojlantirishga yo‘naltiruvchi maqsad; 

4)  ijtimoiy maqsad. 

G.K.Selevkoning  fikricha,  o‘yin  psixo-pedagogik  jarayon  sanalib,  u  quyidagi 

tuzilmaga ega bo‘ladi: 

O‘YIN 

O‘ynash uchun olingan rollaryoki o‘yin turi 

Tanlangan rollarni ijro etish vositasi bo‘lgan o‘yinli harakatlar 

Muayyan predmet (jism)larni o‘yinning shartli moddiy vositasi sifatida tanlash 

O‘yin ishtirokchilari o‘rtasidagi real munosabatlar mazmuni 

Shartli ravishda yaratilgan syujet (o‘yin syujeti)