Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov

Shartli reflekslarning biologik ahamiyati. Odatda organizm ma’lum darajadagi shartsiz reflekslar fondi bilan tug’iladi. Ular uning nisbatan doimiy yashash sharoitida hayotini saqlab turishini ta’minlaydi. Ularga oziqlanish (emish, chaynash, yutish, so’lak ajralishi, me’da shirasini ajratish va boshq.) jinsiy reflekslar jinsiy aloqalarni bajarilishi bilan va bolasini oziqlantirish va parvarishlash bilan bog’liq bo’lgan reflekslar, termoregulyasion, nafas, yurak, tomirlar, organizmni ichki muhitini doimiyligini saqlab turuvchi (gomeostaz) va boshqa shartsiz reflekslar kiradi.

Shartli reflekslar organizmni o’zgaruvchan hayot sharoitiga jiddiy darajadagi mukammal moslashishini ta’minlaydi. Ular hidiga qarab oziqalarni topish, xavfdan va turli holatlardan o’z vaqtida chiqib ketish imkonini beradi.

Sulakni, me’da va me’daosti bezi shiralarini ovqatlarni turi, hidi va oziqalarni qabul qilish tartibiga qarab shartli reflektor ajralishi, ovqatlar organizmga tushmasdan turiboq ularni hazmlanishi uchun kerakli zarur sharoit yaratiladi. Ish holatining ko’rinishi ish boshlanguniga qadar gazlar almashinuvining tezlashishi va o’pka ventilyasiyasining ortishi organizmning muskulli faoliyati paytidagi uning bardoshlik va yaxshi ish bajarish qobiliyatini ta’minlaydi. Atrof-muhit sharoitlarini o’zgarishida ilgari hosil qilingan shartli reflekslari so’nadi va yangi shartli reflekslar hosil bo’ladi.

Katta yarim sharlar po’stlog’iga shartli signal ta’sir etganida keyinchalik o’z ta’sirini ko’rsatuvchi tashqi muhit qo’zg’atuvchilariga organizmni reaksiya qilishi uchun oldindan tayyorlanishini ta’minlaydi. Shu sababli, katta yarim sharlari po’stlog’i faoliyati turtkilovchi hisoblanadi.