Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov

Asab tizimining asosiy rivojlanish bosqichlari. Asab tizimi embrional rivojlanishning uchinchi haftasida tashqi zarodish varag’idan (ektodermadan) hosil bo’ladi, ya’ni shakllana boshlaydi. Dastlab asab plastinkasi hosil bo’ladi, qaysiki sekin-asta ikki tomoni ko’tarilgan tarnovga aylanadi. Tarnovchaning tomonlari bir-biriga yaqinlashib, tutashgan nerv nayini hosil qiladi.

Nerv nayining pastki qismidan orka miya hosil bo’lsa, nerv nayining yuqorigi qismidan uchta kengaygan birlamchi miya puffaklari hosil bo’ladi. (oldingi, o’rtangi va keyingi, yoki rombasimon pufaklar).

Besh haftalik embrionda, oldingi pufakning ko’ndalang egatlar bilan va rombasimon pufakning yana ikki qismga bo’linib - beshta miya pufaklari hosil qilganligi yaqqol ko’rinadi. Beshta miya pufaklaridan bosh miyaning barcha bo’limlari hosil bo’ladi. Beshinchi bo’limdan uzunchoq miya, to’rtinchidan – Varoliyev ko’prigi va miyacha uchinchidan –o’rta miya, ikkinchisidan – ko’z pufagi va oraliq miya, birinchidan –bosh miya katta yarim sharlari rivojlanadi.

Bular orasida oldingi pufak juda jadal rivojlanadi. Embrional rivojlanishning 3-oyida chap va o’ng yarim sharlarni bog’lab turuvchi qadoqli tana shakllanadi, homiladagi rivojlanishning oltinchi oyida yarim sharlar to’lig’icha qoplab oladi. Bu paytda miyaning barcha bo’limlari aniq ko’rinib turadi.

3.5. Markaziy asab tizimining turli bo’limlarining tuzilishi, rivojlanishi va funksional ahamiyati.