Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov

A –vitamini (retinol, akseroftol) odam organizmida keng tarqalgan karotin pigmentidan hosil bo’ladi. Karotin sabzi, pomidor, salat, o’rik, baliq yog’i, sariq yog’, jigarda, buyrak va tuxum sarig’ida ko’plab uchraydi, bolalarning bir kecha-kunduzlik A vitaminiga bo’lgan talabi – 1 mg bo’lsa, voyaga yetgan odamlarniki – 2 mg ni tashkil etadi.

Vitamin A yetishmaganida bolalarning o’sishi sekinlashadi, «kechasi ko’rmaslik» kasalligi rivojlanadi, ya’ni ko’zning ko’rish qobiliyati yaxshi yoritilgmagan joylarda keskin pasayib ketadi, oqibatda ko’zning ko’rish qobiliyati davolab bo’lmas ko’rlikka olib keladi.

D-vitamini (ergokalsiferon). Bolalik yoshlarida eng ko’p tarqalgan kasalliklardan biri, ayrim mamlakatlarda besh yoshgacha bo’lgan davrda bolalarning deyarlik yarmini kasalligini chaqiruvchi –raxit hisoblanadi. Raxit bilan kasallanganda suyaklarning shakllanish jarayoni buziladi, bosh suyagi yumshoq va o’zgaruvchan bo’lib qoladi, qo’l va oyoqlarning suyaklari qiyshayib qoladi. Bosh suyagining yumshoqlashgan qismida ensa va peshona gipertrofillangan do’ngchalar hosil bo’ladi. Nimjon, rangsiz, notabiiy katta bosh va kalta qiyshiq gavda, katta qoringa ega bo’lgan bolalar keskin rivojlanishdan qoladi.

Bunday barcha og’ir buzilishlar organizmda vitamin D ning yetishmasligi yoki bo’lmasligi bilan bog’liq holda yuz beradi. Vitamin D tuxum sarig’ida, sigir sutida, baliq yog’ida ko’p uchraydi.

Vitamin D odam terisida quyoshning ultrabinafsha nurlari ta’sirida provitamin ergostereoldan hosil bo’ladi. Mana shuni o’zidan nima uchun bolalar yozga nisbatan qish oylarida raxit bilan kasal bo’lishi tushunarli. Baliq yog’i, quyosh nuri ta’sirida yoki sun’iy ultrabinafsha nuridan olish kasallikni oldini oluvchi va raxitni davolovchi eng kuchli vosita hisoblanadi.