Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

S.  Xollning rekapitulyatsiya nazariyasi

Tadqiqotning  asosiy  pred­

m eti

Bola  psixik  taraqqiyoti  qonuniyatlarini 

izlash

Tadqiqot  m etodlari

Anketa,  dastlabki  odam lar  va  bola­

lar  rasm larini  taqqoslash, 

o‘yin  va 

qo‘rquvlar tahlili

56

---

Asosiy tushunchalar

0 ‘yin,  rekapitulyatsiya,  ontogenez,  filo- 

genez,  pedologiya

Asosiy g‘oyalar

Bola 

psixik 

taraqqiyotida 

insoniyat 

sotsiogenezi  qisqacha  takrorlanadi;  ge- 

netik  ketm a-ketlikda  bolalar  xulq-atvori 

bosqichlari  ajratilgan

Rivojlanish om illari

Biologik om il,  instinktlarning yetilishi

Tanqid yo‘nalishi

Tadqiqot 

m etodining 

introspeksiyaga 

yaqinligi,  o'xshashlikning yuzakiligi,  af- 

sonaviylik,  haddan tashqari keng um um - 

lashtirish

Afzalligi

Insoniyat 

taraqqiyotining 

individual 

va  tarixiy  taraqqiyoti  m uam m osining 

qo‘yilishi  —  bolalar  psixik  taraqqiyoti 

haqida  dastlabki  m ashg‘u r  nazariyaning 

yaratilishi

Shuningdek,  E.Xoll  pedalogiya  —  bola  haqidagi  maxsus  fan 

yaratish g‘oyasini ham  ilgari surgan.  Bunda bola haqidagi boshqa 

fanlarning  ham   bilimlari  (pedagogika,  tibbiyot,  biologiya,  sotsi- 

ologiya va b.)  bir joyga to‘plashga  harakat  qilingan.  E.Xoll  naza- 

riyasi  dastlabki  bolalar rivojlanishi  konsepsiyasi  sifatida  mashhur 

b oldi,  boshqa tadqiqotchilarda ham  keng  qiziqish  uyg‘otdi.