Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

0  

‘  r  i  n  

1 

a  r 

(ranglar) 

o ‘r t a s i d a g i  

farq 

d

uchun 

ekspertlarga 

tak lif  qilingan  sifat-

tori

lar  ro‘yxati

1-ekspert

2-ekspert

d

G ‘ayratlilik

1

5

2

- 1

- 2

1

4

Q attiqq ollik

7

Q at’iylik

1

9

Jahldorlik

U

Q

j

f .

•J

л

M as’uliyatni  his  qil-

О

7

D

8

L

- 1

1

-1

1

*T

1

m aslik

/

3

4

1

O chiq ko‘ngillilik

4

1

1

To‘g‘riso‘zlik

Aqllilik

i

Z

■J

1

Qo‘lga kiritilgan  miqdor,  ya’ni 

4

S -   0.74

2 

ekspert  baholari  o‘rtacha  yuqori  darajadagi  to‘g‘ri  alo­

qa  mavjudligidan  dalolat  beradi.  Bu  esa  bizga  baholanayotgan 

o‘quvchilarga  berilgan  (baholar)  xarakteristikalarning  obyektiv- 

ligidan  hamda  ekspertlar  baho  ko‘rsatkichlarining  umumiyligi 

haqida xulosa  chiqarishga imkon beradi.

Shunday qilib, yuqorida keltirilgan matematik-statistik metod­

lar yordamida psixologik tadqiqot natijalari qayta ishlanadi.

2.4.  Empirik tadqiqotlarni  tashkil qilish  sxemasi

Yosh  va  pedagogik  psixologiyada  tadqiqot  o‘tkazishning  qu­

yidagi  4 bosqichi ajratib  ko‘rsatiladi:

1.  Tayyorgarlik bosqichi.

2.  Tadqiqot  (eksperiment)  bosqichi.

3.  M a’lumotlarni qayta ishlash bosqichi.

4.  M a’lumotlarni tushuntirib berish bosqichi.

Birinchi  bosqich  —  tayyorgarlik  bosqichi.  Bunda  har  xil  vo- 

sitalar  yordamida  material  o‘rganiladi,  dastlabki  ma’lumotlar 

to‘planadi  (o‘quv  mashg‘ulotlari  va  mehnat  faoliyati  chog‘ida, 

turmushda,  ataylab  uyushtirilgan  suhbatlar  jarayonida  kuzatuv-

48

---

dan foydalaniladi,  ba’zan maxsus tanlangan savollar yozilgan an­

ketalar  qo'llaniladi,  biografik  ma’lumotlar  aniqlanadi,  anamnez 

to'planadi,  ya’ni tadqiq qilinayotgan faktning hosil bo‘lishiga qa- 

dar mavjud shart-sharoitlar ta’riflanadi va hokazolar).

Ikkinchi  bosqich  —  xususan  eksperimental  bosqich  bo‘lib, 

tadqiqotning  konkret  metodikasi  amal  qiladi va  o‘z  navbatida bu 

bosqich  birin-ketin  qo‘llaniladigan  qator  bo‘g‘inlarga  —  eksperi­

ment seriyalariga bo‘linadi.

Tadqiqotning uchinchi bosqichi  — tadqiqot ma’lumotlarini si­

fat jihatidan qayta ishlashdir.  U psixologiyaning matematik appa- 

ratini  — dastlab  ilgari  surilgan  farazning  tasdig‘i  tarzida  olingan 

xulosalarning  haqqoniyligi  haqida  hukm  chiqarish  imkonini  be­

radigan turli xildagi  statistik usullar va ehtimollik  nazariyasining 

asosiy qoidalarini qollanishni taqozo  etadi.

Tadqiqotning  to‘rtinchi  bosqichi  olingan  m a’lumotlarni 

izohlab  berish,  ularni  psixologik  nazariya  asosida  talqin  qilish, 

farazning  to‘g‘ri  yoki  noto‘g‘riligini  uzil-kesil  aniqlashdan  ibo- 

ratdir.