Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

21.3.  Rivojlantiruvchi  ta’limning psixologik  asoslari

Ta’lim jarayoni  alohida  tashkil  etiladigan  hamda  boshqarila- 

digan  faoliyat bo‘lib,  u  o‘quvchilarning  o‘quv  faoliyatlarini  tash­

kil  etadi  va  ularni  boshqaradi.  Ta’lim jarayoni  besh  elementdan 

iborat:

1.  Ta’limning maqsadi — nima uchun o‘qitish kerak?

2.  Ta’limning mazmuni  -   nimaga  o‘qitish kerak?

3. Ta’limning metodlari, usullari va pedagogik muloqot yollari.

4.  Ta’lim beruvchi.

5.  0 ‘quvchi.

Ta’lim jarayonini  tashkil  etish  ideal  va  amaliy  faoliyatning  u 

yoki  bu  turini  muvaffaqiyatli  tashkil  etish  uchun  zarur  bo‘lgan 

tashqi olamning muhim ahamiyatli xossalari xususidagi  axborot- 

ning  o‘zlashtirilishi;

—  faoliyatning barcha turlari tarkib topgan usullar va jarayon- 

larning  o'zlashtirilishiga;

-   maqsadga  muvofiq keladigan usullar va jarayonlarni to‘g‘ri 

tanlash va foydalanishga bog‘liq.

479

---

Ta’lim  jarayoni  muvaffaqiyatli  bo‘lishi  uchun  o‘quv  faoliyati 

quyidagi talablarga javob berishi lozim:

1.  Motivatsiya,  ya’ni  o‘qituvchi  yaxshiroq  o'qitishga,  o‘quvchi 

esa yaxshiroq o‘qishga harakat qilishi.

2.  Ta’limning  rivojlangan va egiluvchan tuzilishga egaligi.

3.  Ta’limning  turli  shakllarda  amalga  oshirilishi.  0 ‘qituvchi- 

ga  o‘z  ijodiy  pedagogik  imkoniyatlarini  to‘liq  amalga  oshiri- 

shi,  o‘quvchilarga  bilim,  ko‘nikma  va  malakalarni  o‘zlashtirish 

uchun  o‘z  individual  xususiyatlari  va  imkoniyatlaridan  foydala- 

nish uchun faoliyatni  turli shakllarda  amalga oshirilishi.