Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

1  Grase  J.Craig  Human  development.Prentice-  HaI1.1996.P.787-788

421

---

Inqirozli kechinmalarning hal qilinmasligi 50 yoshlarda uning 

yanada kuchayishiga olib keladi.  Inson o‘zidagi o‘zgarishlarni rad 

etib,  lavozim kreslosiga yanada yopishib oladi:  «Men hali shu yer- 

da ekanman,  men bilan  hisoblashish  kerak,  menga yana  ishingiz 

tushadi».  So'nggi  vaqtlarda jamiyatning  tez  rivojlanishi,  axborot- 

lashuv asrida yetuklik davri inqirozlarining yanada yasharganligi- 

ni kuzatish mumkin. 60 yoshga yaqinlashganda nafaqaga chiqish- 

ga  tayyorlanish  munosabati  bilan  barcha  motivatsiyada  o‘zgarish 

kuzatiladi.

Yetuklik  davridagi  inqirozlarning  bolalik  davridagi  inqiroz- 

lardan farqlari quyidagilarda kuzatiladi:

— yetuklik davrida asosiy faoliyat turi doimiy bo‘lad i (mehnat, 

ishlab chiqarish,  oila,  muloqot va b.), bolalik davrida esa yetakchi 

faoliyat doimiy ravishda o‘zgarib turadi;

— yetuk shaxs asosiy faoliyat turining ichida chuqur o‘zgarish- 

lar ro‘y beradi;

— yetuklik  davri  inqirozlari  uzoqroq vaqtda  (7—10  yosh)  pay­

do bo‘ladi,  ma’lum bir xronologik yoshga bog‘lanmagan,  ko‘proq 

ijtimoiy vaziyatga,  hayotning shaxsiy sharoitlariga bogliq;

—  inqirozlar  orasidagi  intervallarda  rivojlanish  tekis  kechadi, 

xronologik chegaralar shartlidir;

— yetuklik davridagi  inqiroz  anglangan  holda,  yopiq kechadi, 

atrofdagilarga keskin namoyon qilinmaydi;

— inqirozdan  chiqish,  uni bartaraf etish  shaxsning  ichki  faol- 

ligiga,  uning o‘zigagina bogliq.

Normal  inqirozlardan  farqli  ravishda  anomal  rivojlanishda 

ichki  qarama-qarshiliklarni  hal  qilish  uchun  nuqsonli  shakl- 

lardan foydalaniladi.  Masalan,  spirtli ichimliklarga berilish mo- 

tivatsion va mazmunli  intilishlarning o‘zgarishiga  olib  keladi.