Z. T. M s h m o V a

Psixologning  tashqi  ko‘rinishi.  Kiyimingiz,  taranishingiz, 
qanday  taqinchoqlar  taqishingiz  (agar  psixolog  ayol  kishi 
bo‘lsa),  kosmetikadan  foydalanish  haqida  to ‘xtalib  o ‘tamiz.
Agar siz o ‘qituvchilar oldida nutq so‘zlaydigan bo‘lsangiz, 
kiyimingiz,  yorqin  rangli  bo‘lmasligi,  iloji  bo‘lsa  —  kostyum, 
soch  turmagingiz  —  oddiy,  kosmetikadan  ozroq  foydalaning, 
taqinchoq  juda  qimmat  va  ko‘zga  tashlanadigan  bo‘lmasligi 
zarur.  Chehrangiz  —  xotiijam,  «o‘qituvchilardek  qattiqqo‘l», 
nutqingiz  —  didaktik mantiqiy tuzilishga ega bo‘lishi darkor.
86

---

Maktab  amaliyotidan  bir  misol  keltiramiz.  Ayol  psixolog 
maktabda  o ‘qituvchilar  uchun  amaliy  psixologiya  bo‘yicha 
seminar o‘tkazmoqda.  Farzandlami moddiy boyliklarga emas, 
ma’naviy  boyliklarga  qiziqtirish,  turmushda,  kiyinishda  o ‘z- 
o‘zini  chegaralashning  foydasi  haqida  gapirmoqda.
Bunda  psixolog  o ‘qituvchilar  oldida  oxirgi  m odada 
kiyinib,  bor  taqinchoqlarini  taqib,  ko‘z-ko‘z  qilmoqda.  0 ‘qi- 
tuvchilar  auditoriyasining  psixolog  ma’ruzachiga  munosabati 
umuman  salbiy bo‘ladi:  ba’zilari umuman qabul  qilmasa,  ba’- 
zilari  ko‘ngilga  olmaydi.
0 ‘qituvchilar psixologga nima uchun bunday munosabatda 
bo‘ldilar,  siz nima deb o‘ylaysiz?  Bunday salbiy munosabatning 
shakllanishi  ikki  sababga  bog‘liq:  ma’ruzaning  mazmuni  psi­
xologning  o ‘z  obraziga  mos  emasligi  va  psixolog  nutq  so‘z- 
layotgan  auditoriyaga  uning  tashqi  ko‘rinishi  mos  emasligi.
Agar  siz  maktabda  ota-onalar  uchun  nutq  so‘zlayotgan 
bo‘lsangiz,  tashqi  ko‘rinishingiz  jiddiy  bo‘lishi  kerak.  Ting- 
lovchilarga  xotiijam,  bilimdon  inson  ekanligingizni  namoyon 
qilishingiz kerak.  Ochiq, ishonch bilan so‘zlash, tinglovchilarga 
farzandlaringiz tarbiyasi bo‘yicha qiyin vaziyatlar bo‘lib turishi, 
ulami  bemalol  hal  qilishingizni  tushuntirishingiz  zarur.  Agar 
siz  litsey  va  gimnaziyalarda  ota-onalar  uchun  ma’ruza  o‘qiy- 
digan  bo‘lsangiz  boy  oilalaming  ayollarida  qoniqmaslik  hissi 
paydo  bo‘lmasligi  uchun  soch  turmagingiz  va  kosmetikangiz 
«ularga  mos  bo‘lishi  kerak».  Qimmat  bo‘lmasa-da,  tashqi 
ko‘rinishingiz  chiroyli  bo‘lishi,  o ‘zingizni  ulardan  ustunli- 
gingizni  xotiijam  namoyon  qilishingiz  zarur.  Sizning  har  bir 
so‘zingiz  va  imo-ishorangizda  muvafFaqiyat,  kasbiy  mahorat, 
ishbilarmonlik sezilib tursin.
Agar  siz  boshlang‘ich  sinf o‘quvchilari  oldida  nutq  so‘z- 
lasangiz,  sviter  yoki  kofta  kiyishingiz  zarur,  xotiijam,  an’a- 
naviy  soch  turmagi  (ona  soch  turmagi),  ozroq  kosmetikadan 
foydalaning,  ochiq  ijobiy  hissiyotlami  namoyon  qiling,  hech 
kimni  alohida  ajratmang,  har  bir  bolani  hissiy  qabul  qiling. 
Yuzingizdan  g‘amxo‘rlik,  issiqlik,  yaxshilik  nurlari  sochilib 
tursin. Ovozingiz yumshoq, ulami sizlab biroz erkalatib gapiring.
87

---

Agar siz o ‘smirlar oldida nutq so‘zlasangiz,  yorqin rangli 
k o ‘ylak  kiying,  kosm etikadan  foydalaning,  u rf  b o ig a n  
taqinchoqlar taqing.  0 ‘zingizga  ishonch  namoyon  qiling,  (siz 
hamma savolga  javob bera olasiz) « 0 ‘g‘il bolaning ovozi bilan» 
gapiring,  ba’zan  hazil  ishlating.
Agar siz yuqori sinf o ‘quvchilari oldida nutq so‘zlasangiz, 
kiyimingiz  demokratik  va  elegant  bo‘lishi  zarur  (o‘spirinlar 
modani  yaxshi  qadrlashlarini  esda  tuting).  Albatta,  kosmetika 
va  taqinchoqdan  foydalaning.  Shaxsiy  kasbiy  mahoratingizni 
namoyon qiling.  Ochiq ishonch bilan,  erkin gapirishga harakat 
qiling.  Yoshlaming  muammolarini  tushinishingizni  namoyon 
qiling.