Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

3.6-rasm. . «V» klass aerodromning SUQM ini bitta shamolmashina 
yordamida tozalashda harakat sxemasi (yonJama shamol 3 m/s, qor qalinligi 4 
sm, qamrov kengligi 11 m): 
1- shamolmashinaning polosa o'rtasidan Al tomonga qarab birinchi 
o'tishi;2- teskari A tomonga ikkinchi marta o'tish; 3- polosaning ikkinchi yar-
mida\tomonga uchinchi marta o'tish; 4- teskari A tomonga to'rtinchi marta 
o'tish; S- mashinaning harakat o'qidan gaz oqimi dastasi bilan 
tozalanayotgan polosasi qamraguncha masofa. 
Yonlama shamol tezligi 3 m/s gacha bo'lganda, shamolmashinaning 
yurish sxemasi 4.9-rasmda ko'rsatilgan. 
 
§ 3.5 Perronlar, TJ va gruntli uchastkalarda qor tozalash ishlari 
texnologiyasining o'ziga xosligi 
Perronlar va TJ ni qordan tozalash uchun PM-130 rusumdagi plug-
cho'tkali va rotorli mashinalarni tezkor-uchastka usuli bilan ishlatiladi. Rullash 
dispetcherining ko'rsatmasiga binoan, havo kemalaridan bo'sh TJ dan boshlab 
qor tozalanadi. Qori kuralgan TJ ga boshqa joydagi havo kemalarini shataklab 
surish mumkin. Bu usulning qat'iy sxemasi yo'q, TJ larning joylashuvi mu-
rakkab, havo kemalari serqatnov bo'lganda noqulay. 
Zonalash usuli yaxshiroq. Bunda qor kurash texnologiyasi oldindan puxta 
ishlab chiqiladi. Avval tozalanadigan joylarni bir nechta yirik uchastkaga bo'lib 
tashlanadi. Har uchastkadagi TJ lar teng miqdorda ikkiga bo'linadi. Masalan, la 
va lb, 2a va 2b va h. k. Hududlarni qor yog'ishi ehtimoli haqidagi xabar ol-
gandan boshlab tayyorlanadi: la hududdagi havo kemalari lb hududga suriladi, 
2a dagi-2b ga va h. k.; aerodromga qo'nayotgan havo kemalari «
b
» hududlarga 
qo'yiladi. Qor tinishi bilan bo'sh yotgan «a» hududlar tozalanadi, keyin «b» 
hududdagi havo kemalarini «a» ga ko'chirib, «b» ni tozalanadi. 

---

Perronlar va TJ ni hududlab tozalash ishlari tezkor uchastka usullari bi-
lan, biroq oldindan ishlab chiqilgan texnologik sxema asosida bajariladi. 
Qortozalagichlarning harakati sharoitga qarab, aylanma yoki mayatnik 
sxema bo'yicha tashkil qilinadi, ko'pincha aylanma sxema tanlanadi. Bunda bi-
rinchi navbatda, magistral yo'llari tozalanadi. Plug-cho'tkali mashinalar 
jshlaganda qoplamaning chetlarida ham, ichkarisida ham qor uyumlari hosil 
bo'ladi. Chetdagi uyumlar rotorli mashinalar yordamida, ichkarigi-dagilari av-
logreyderlar, buldozerlar bilan chetga suriladi, keyin rotorli mashinalar chetga 
chiqarib tashlaydi. Chetda joy bo'lmasa, S-4, D-460 ortuvchi mashinalar qorni 
o‘ziag'darar avtomobillarga yuklab beradi va aerodromdan tashqariga tash-
lanadi.