Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

Selning  hajmiy  og'irligi
  selning  turiga,  qattiq  jinslar  bilan  qanday 
to’yinganligiga,  bu  jinslarning  solishtirma  og'irligiga  hamda  ularning  katta-
kichikligiga bog'liqdir. Selning hajmiy og'irligi 1,2 t/m
3
 dan 1,9 t/m
3
, gohida 2 t/m
3
 
gacha boradi. 
Sel oqimi tarkibida qattiq jinslar miqdori qancha ko’p va yirik bo’lsa, uning 
hajmiy og'irligi shuncha katta bo’ladi. 
Selning hajmiy og'irligi quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: 

---

289 
 
 
 
bu yerda 
- sel oqimining hajmiy og'irligi, t/m
3
: 
- sel oqimi tarkibidagi suvning solishtirma og'irligi: 
- sel oqimi tarkibidagi suvning hajmi, % ; 
- sel oqimi tarkibidagi qattiq jinslarning o’rtacha solishtirma og'irligi; 
- sel oqimi tarkibidagi qattiq jinslarning hajmi, % ; 
- sel oqimining umumiy hajmi, % ; 
Selning  hajmiy  og'irligi  uning  tarkibidagi  qattiq  moddalarning  miqdori 
oshgan  sari,  u  ham  oshib  boradi.  Shu  sababli  bu  kattalik  sel  oqimining  tog'  jinsi 
bo’laklari  bilan  to’yinganlik  darajasini  aniqlashda  hamda  selga  qarshi  quriladigan 
inshootlarning mustahkamlik darajasini hisoblashda qo’llaniladi.