Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

geoxronologik  jadvali
  tuzilgan.  Bu  jadvalga  asoslanib,  vaqt,  era,  davr,  bo’lim  va 
asrlarga bo’linadi (2-jadval). 
 
 
 

---

28 
 
 
 
2-jadval 
Eralarning 
nomi 
Davr va uning 
belgilanishi 
Davr, mln yil 
Organik dunyoning rivojlanishi 
Kaynazoy 
To’rtlamchi yoki 
antropogen – Q 
1,7 
Odam paydo bo’lgan. Hozirgi zamon 
o’simlik va hayvonot dunyosi 
rivojlangan. 
Neogen – N 
23 
Hozirgi zamondagiga o’xshash 
o’simliklar va hayvonlar paydo bo’lgan. 
Odamsimon maymunlar paydo bo’lgan. 
Paleogen – P 
65 
Yopiq urug’li o’simliklar rivojlangan. 
Eng oddiy sut emizuvchi hayvonlar va 
qorinoyoqliklar rivojlangan hamda 
ko’paygan.  
Mezozoy 
Bor – K 
135 
Yirik yopiq urug’li o’simliklar 
rivojlangan va davr oxirida yo’qolib 
ketgan. Sudralib yuruvchi hayvonlar va 
qushlar rivojlangan. 
Yura – J 
190 
Ochiq urug’li o’simliklar, ignabargli 
daraxtlar rivojlangan. Bahaybat uchar 
kaltakesak va qushlar paydo bo’lgan. 
Trias – T  
230 
Paleozoy erasi o’simliklari butunlay 
yo’qolib ketgan. Sut emizuvchilarning 
birinchi namunasi paydo bo’lgan. 
 
 
 
 
 
 
Paleozoy  
Perm – P 
285 
Paleozoy erasi organizmlari yo’qola 
boshlagan, ignabargli o’simliklar paydo 
bo’lgan va rivojlangan. 
Toshko’mir – C  
350 
Tez o’suvchi serbarg daraxtsimon 
o’simliklar yaxshi rivojlangan. 
Quruqlikda, suvda va dengizda 
yashovchi umurtqasiz hayvonlar paydo 
bo’lgan.  
Devon – D  
405 
Korallar, qalqonli baliqlar, to’rtoyoqli 
hayvonlar paydo bo’lgan. 

---

29 
 
 
Paporotniklarning ilk avlodlari paydo 
bo’lgan.  
Silur – S  
435 
Silur qalqonli baliqlar, akulalar, 
bahaybat qisqichbaqalar paydo bo’lgan. 
Suv o’tlari, umurtqasiz hayvonlar 
yaxshi rivojlangan. 
 
Ordovik – O 
480 
Quruqlikda yashovchi hayvonlar, 
ko’poyoqliklar, chayonlar, dengiz 
mollyuskalarining dastlabki 
ko’rinishlari paydo bo’lgan, suv o’tlari 
rivojlangan. 
Kembriy – Є   
570 
Eng oddiy sporali o’simliklar paydo 
bo’lgan. Dengiz suv o’tlari, trilobitlar 
va bakteriyalar rivojlangan.   
Proterozoy 
 
2600 
Suv o’tlari va bakteriyalar ko’paygan, 
dengizda eng oddiy umurtqasiz 
hayvonlar paydo bo’lgan 
Arxey 
 
3500 
Oqsil birikmalari tarzida ilk organik 
hayot namunalari bo’lgan 
 
 
Tog’  jinslarining  yoshi  stratigrafik  jadvalga  asosan  5  ta  eraga  ajratiladi: 
arxey, proterozoy, paleazoy, mezazoy va kaynazoy eralari. 
 
Arxey erasi
  (juda qadimgi era) – 1 mlrd. yilni o’z ichiga olgan bo’lib, u 
Yer  qobig’ining  hosil  bo’lishi,  unda  birinchi  suv  paydo  bo’lishi  va  birinchi  qalin 
cho’kindi tog’ jinslarining hosil bo’lishi bilan tavsiflanadi. Arxey  erasiga kiruvchi 
tog’ jinslari gneyslardan, slanetslardan va kvarsitlardan iborat. Arxey erasidagi tog’ 
jinslari  o’zlarining  zichligi  va  mustahkamligi  bilan  tavsiflanadi.  Arxey  erasiga 
mansub tog’ jinslari Kareliya Kolsk yarim orolida va G’arbiy Sibirda uchraydi.