Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar


-§. Gruntlarnining muhandis – geologik tasnifi



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

17-§. Gruntlarnining muhandis – geologik tasnifi. 
 
Tabiatda  tog’  jinslarining  juda  ko’p  turlari  tarqalgan  bo’lib,  ular  bir  – 
birlaridan ko’pgina jihatlari bilan farqlanadilar. Lekin bu tog’ jinslarining soni bir 
necha  mingdan  ortiq  bo’lsa  ham,  ular  o’zlarining  muhandis  -  geologik  
xususiyatlari  tomonidan  bir  –  birlariga  o’xshashdirlar.  Masalan,  magmatik  tog’ 
jinsi  bo’lgan  granit,  hamda  metamorfik  tog’  jinsi  bo’lgan  marmar  o’rtasida 
muhandis -  geologik  jihatidan hech qanday farq  yo’q, chunki bu ikkala tog’ jinsi 
ham  mustahkam  bo’lib,  har  qanday  inshootning  zamini  bo’lib  xizmat  qila  oladi. 
Shu  sababli  muhandislik  geologiyasida  tog’  jinslari    va  tuproqlarni  grunt    sifatida 
o’rganish, ularni har xil maqsadlarda ishlatish uchun ularni turlarga ajratish, ya’ni 
tarkibi,  tuzilishi  va  ba’zi  bir  xususiyatlari  jihatidan  bir  –  biriga  o’xshashlari 
turkumlarga biriktirilib tasniflanadi. 


113 
 
 
 
Tog’ jinslarini tasniflashda asosiy maqsadlar quyidagilardan iborat: 
1)
 
Dalada  va  laboratoriyada  tog’  jinslarini    muhandis-  geologik  maqsadda 
tekshirishning to’g’ri uslubini tanlash uchun; 
2)
 
Fizik-kimyoviy  xossalari  o’xshash,  ya’ni  bir-biriga  yaqin  bo’lgan 
gruntlarni muhandis - geologik  xaritalarda va kesmalarda ifodalash uchun; 
3)
 
Loyihalashtirilayotgan  inshoot  bilan  tog’  jinslarining  bir-biriga  ta’sirini 
muhandis - geologik   jihatidan to’g’ri baholash uchun. 
 
Tog’ jinslarini tasniflashda ularning ichki  va tashqi tuzilishi, tashqi kuchga 
chidamliligi  va  boshqa  muhandis  -  geologik      xususiyatlari  asosiy  belgi  qilib 
olinadi. Muhandislik geologiyasida tog’ jinslarining bir necha muhandis - geologik    
tasniflari  mavjud  bo’lib,  ular  A.P.Pavlov  (1935)  F.N.Savarenskiy  (1937), 
Y.M.Sergeyev(1959), N.N.Maslov(1968) va boshqalar tasniflaridir. 
 
A.P.Pavlov  birinchi  bo’lib,  tog’  jinslarining  umumiy  muhandis  -  geologik    
tasnifini  ishlab  chiqdi.  Bu  tasnifda  tog’  jinslarining  birikkanligini    tasniflashdagi 
asosiy belgi qilib olingan. 
 
F.N.Savarenskiy  ham  tog’  jinslarining  umumiy  muhandislik  –  geologik 
tasnifini  tuzib,  bunda  u  tog’  jinslarining  asosiy  belgisi  qilib  fizik-mexanik 
xossalari,  rangi,  granulometrik  tarkibi,qattiqligi,  plastikligi,  suv  o’tkazuvchanligi, 
suv  sig’imi,  siqilishi,  ishqalanishi  kabi  xususiyatlarni  hisobga  olgan. 
F.N.Savarenskiy  tabiatda  tarqalgan  tog’  jinslarini  5  ta 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish