Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar


Kimyoviy cho’kindi tog’ jinslarining tarkibi va xususiyatlari



Download 7,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/252
Sana06.01.2022
Hajmi7,26 Mb.
#322513
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   252
Bog'liq
fayl 1625 20210826

Kimyoviy cho’kindi tog’ jinslarining tarkibi va xususiyatlari.
 
7- jadval 
Tog’ 
jinslarining 
nomi 
Kimyoviy ifodasi 
Rangi 
Xalq  xo’jaligida 
ishlatilishi 
Ohaktosh 
 
Oq, kulrang 
Ohak olishda, 
portlandtsementning 
asosiy tarkibi 
Tufli ohaktosh 
 
Oq, kulrang, sariq 
Ohak olishda, 
portlandtsementning 
asosiy tarkibi, hamda 
qurulish xom ashyosi 
sifatida 
Dolomit 
 
Oq, kulrang, qizg’ish 
Qurilishda 
Tosh tuzi (galit) 
 
Rangsiz, kulrang, qo’g’ir 
Kimyo sanoatida 
Gips 
 
Oq, yashilroq, kulrang 
Kimyo sanoatida 
Angidrit 
 
Oq, yashilroq, kulrang 
Kimyo sanoatida 
 
 
Ohaktosh
  –  tabiatda  eng  ko’p  tarqalgan  cho’kindi  tog’  jinsi  bo’lib, 
minerologik  tarkibida  kalsid,  gohida  glina  va  qum  qo’shilmalari  bo’ladi. 
Ko’pincha uning tarkibida kvars, pirit va gilli minerallarni ham uchratish mumkin. 
Rangi  kulrang  oq  sarg’imtir  bo’ladi.    Ohaktosh  organik  va  kimyoviy  yo’l  bilan 
hosil bo’ladi.  Kimyoviy  yo’l bilan  hosil bo’lgan  ohaktoshlarga  solit  va ohaktoshli 
tuf  ham  kiradi.  Solitli  ohaktoshning  tarkibi  asosan  solit  mineralidan  iborat  bo’lib, 
donachalarining  kattaligi  1mm  dan  7  mm  gacha  boradi.  Ohaktosh  tuf,  kalsit 


70 
 
 
mineralidan  tashkil  topgan  bo’lib,  ohaktoshning  suvda  erishi  natijasida  unda 
yoriqlar hosil bo’ladi.  
 
Ohaktoshning  tarkibida  gilli  qo’shimchalarning  miqdoriga  qarab  gilli 
ohaktoshlarga  (gill<20%),  ohakli  mergel  (gill<20%),  mergelga  (gil  30  –  50%)  va 
ohakli  glinaga  (gill>50%)  bo’linadi.  Agar  ohaktosh  tarkibida  qum  miqdori  ko’p 
bo’lsa  u  holda 
qumli  ohaktosh
  yoki 
ohakli  qumtosh
  deb  ataladi.  Ichki  tuzilishiga 
qarab  ohaktoshlarni  yirik,  o’rtacha  va  mayda  donaliga,  hamda  bir  tekis,  notekis, 
tuproqsimon, solitli kabi turlarga ajratiladi. Bu xildagi ohaktoshlar teksturasi, rangi 
va  boshqa  xususiyatlari  bilan  ham  bir  –  birlaridan  farqlanadilar.  Ohaktoshlar 
qurilish materiali sifatida keng qo’llaniladi.  
 
Dolomit
  -  rangi  kulrang,  oq,  qizg’ish  bo’lib,  dolomit  mineralidan  tashkil 
topgan,  ko’rinishi  ohaktoshga  o’xshaydi.  Uning  tarkibida  gips,  kvars  va  kalsit 
minerallarning  qo’shimchalari  uchraydi.  Dolomitning  mustahkamligi  100  –  140 
MPa  bo’lib  qurilish  materiali,hamda  issiqqa  chidamli  mahsulot  olishda 
metallurgiyada ishlatiladi.  
 
Angidrid 
–  qattiq  donador  tog’  jinsi  bo’lib,    oq,  kulrang  va  boshqa 
ranglarda  uchraydi.  Mustahkamligi  60-80MPa.  Angidrid  ko’pincha  gips  bilan 
birgalikda uchraydi. Unga suv ta’sir etilsa gipsga aylanadi natijada hajmi ortadi. 
 
Gips  – 
shu  nomli  mineraldan  tashkil  topgan  bo’lib,  tarkibida  angidridni, 
gilni  va  boshqa  minerallarni  qo’shimcha  sifatida  uchratish  mumkin.  Rangi  oq, 
kulrang,  yashil  –  kulrang.  Ichki  tuzilishi  yirik  donador,  tolasimon,  marmarsimon 
bo’lishi mumkin.    
 

Download 7,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   252




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish