Z. M. Islomov, N. A. Muhamedov, F. A. Sindarova dinshunoslik

DINIY FUNDAMENTALIZM
(lotincha – asos degani) – 
barcha dinlarda o‘z ilohiy yozuvlarini ishonch uchun asos 
sifatida «so‘zsiz» qabul qilib, ushbu dinlar paydo bo‘la boshlagan 
dastlabki fundamental g‘oyalarga qaytish, me’yorlar va 
tamoyillarga asoslangan davlat barpo qilish, diniy aqidalarni har 
qanday yo‘llar bilan joriy qilishga urinishdir.
DINIY MAROSIMLAR 
– fuqarolarning diniy ta’limot-
lardan, ularning qonun-qoidalari va aqidalaridan kelib chi-
qadigan diniy faoliyat va xatti-harakatlari. Diniy marosimlar 
har qaysi din vakillarining o‘z diniy ta’limotlari asosida kelib 
chiqqan. Islom dinida 
aqiqa, amri ma’ruf, xatna, iftor
va boshqa 
marosimlar bor. O‘zbekistonda diniy marosimlarni bemalol 
amalga oshirilishi ta’minlanadi. Ammo ular qonunlarni, jamoat 
tartibini buzmasligi va shaxsga hamda fuqarolarning huquqiga 
daxl qilmasligi kerak.
DINIY TASHKILOT 
– diniy ehtiyojlarni birgalikda qondi-
rish yoki qondirishga ko‘maklashish maqsadida tuziladigan 
va din yo diniy marosimlarni ado etish asosida ish ko‘radigan 
ixtiyoriy, teng huquqli va o‘z-o‘zini boshqaruvchi uyushma.

---

108
INJIL
(yunoncha – «kitoblar») – yahudiylik va xristianlik 
dinlarining asosiy muqaddas manbai. Yahudiylar «Injil»i «Kitve 
kadesh» va «Tanax» ham deb nomlanadi. Xristianlar tomonidan 
tan olinadigan Injil «Qadimgi Ahd» va «Yangi Ahd»dan iborat 
bo‘lib, umumiy hisobda 66 kitobdan iborat.
IMON 
– arabcha so‘z bo‘lib, lug‘aviy ma’nosi – ishonch 
demakdir. Shariatda esa janob payg‘ambarimiz Muhammad 
alayhissalom Olloh tarafidan keltirgan barcha xabarlarga til bilan 
iqror bo‘lib, dil bilan tasdiqlashga imon deyiladi. Ya’ni Qur’oni 
karim va Hadisi shariflar orqali Alloh to‘g‘risida, jannat, do‘zax, 
qiyomat kabilar haqida berilgan xa barlarga ishonch – imondir. 
Ma’naviy-axloqiy fazilat sifatida esa imon faqat insongagina xos 
ruhiy hodisa jumlasiga kiradi.
ILOHIY KITOBLAR
– muayyan dinda muqaddas va ilohiy 
hisoblanadigan kitoblar. Diniy ta’limotga ko‘ra, Alloh o‘tgan 
payg‘ambarlarning ba’zilariga sahifalar, ayrimlariga esa kitoblar 
nozil etgan. 100 sahifa va 4 kitob – 100 sahifadan 10 sahifani 
Odam (a.s.)ga, 50 sahifani Shis (a.s.)ga, 30 sahifani Idris (a.s.)
ga, 10 sahifani Ibrohim (a.s.) ga yuborgan. Muso (a.s.)ga Tavrot, 
Dovud (a.s.)ga Zabur, Iso (a.s.)ga Injil va Muhammad (a.s.)ga 
Qur’onni nozil qilgan. Qur’ondan boshqa ilohiy kitob va sahifalar 
bir yo‘la bir daf’ada nozil qilingan, deb hisoblanadi. Qur’on 
hazrati Jabroil orqali 23 yil mobaynida oyat-oyat, sura-sura shak-
lida yuborilgan.