Z. M. Islomov, N. A. Muhamedov, F. A. Sindarova dinshunoslik akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma toshkent «Niso Poligraf»

Diniy  ekstremizmning  mintaqada  namoyon  bo‘lishining 
o‘ziga  xos  xususiyatlari.  Bugungi  kunda  siyosiy  hokimiyatga 
intilayotgan,  diniy  shiorlarni  niqob  qilib  olgan  ba’zi  guruhlar 
Markaziy  Osiyo  mintaqasi,  xususan  O‘zbekistondagi  ijtimoiy-
siyosiy  vaziyatga  salbiy  ta’sir  o‘tkazmoqda.  Mutaassiblikka 
asoslangan  nazariy  qarashlardan  terrorchilik  amaliyotiga 
o‘tish  yuqorida  qayd  etilgan  soxta  salafiylikning  o‘ziga  xos 
xususiyatlaridan  sanaladi.  Mintaqada  hozirda  mavjud  ayrim 
diniy-ekstremistik  guruh  va  tashkilotlar  bu  yo‘lni  allaqachon 
bosib  o‘tganini  ta’kidlash  zarur.  Jumladan,  1996-yilda  tashkil 
topgan «Turkiston islom harakati» terrorchi tashkiloti faoliyatida 
yuqoridagi  xususiyatlar  ko‘zga  tashlanadi.  Harakat  a’zolari 
1990-yillar  boshida  «Islom  lashkarlari»  (Namangan),  «Adolat 
uyushmasi»  (Namangan),  «O‘zbekiston  Islom  uyg‘onish  par-
tiyasi»,  «Odamiylik  va  insonparvarlik»  (Qo‘qon)  va  boshqa 
ekstremistik  tashkilotlari  faollari  bo‘lishgan.  Bugungi  kunda 
«Turkiston  islom  harakati»  guruhi  qurolli  va  jangovar  hara-
katlarni olib borishga tayyor terrorchi tashkilot sifatida shakllanib 
ulgurganiga yetarlicha asos va dalillar mavjud.
Ekstremistlarning  2005-yil  may  oyida  Andijonda  amalga 
oshirgan  terrorchilik  harakatlari,  2006-yilning  may  oyida 
Qirg‘izistonning Botkent tumani va Tojikistonning Isfara tumanida 
chegarachilarga,  avgust-sentabr  oylarida  Qirg‘izistonning  O‘sh 
va  Jalolobod  viloyatlarida  huquqni  muhofaza  qilish  idoralari 
xodimlariga  qurolli  hujum  uyushtirishlari  oqibatida  begunoh 
odamlar halok bo‘ldi, xalq osoyishtaligi buzildi.

---

78
Markaziy  Osiyoga  diniy  ekstremizmning  kirib  kelishida 

Afg‘oniston  darvoza  vazifasini  o‘tadi.  Diniy-ekstremistik 
guruhlarning  bosh  maqsadi  –  «xalifalik»  davlati  tuzish  shiori 
ostida  siyosiy  hokimiyatni  egallashdir.  XX  asrning  oxiri  XXI 
asrning  boshlarida  O‘zbekistonda  «Turkiston  islom  harakati», 
«Hizbut-tahrir»,  «Akromiylar»,  «Nurchilar»  va  «Tablig‘chilar» 
kabi  diniy  ekstremistik  va  terrorchi  guruhlarning  faoliyati 
kuzatildi.