|
O‘qituvchi faoliyati-da
mehnatning moddiy
va ma’naviy
mahsulotini yaratish,
yuksak natijalarga
erishish qobiliyati
Ta’lim-tarbiya jara-
yonida yangi holatga
tez va to‘g‘ri munosa-
bat bildirish; fao-
liyatni tanlashda ta-
fakkur tezligi
Pedagogik faoliyatda
erishilgan muvaf-
faqiyatlar o‘lchovi;
kasbiy bilimlarni
mukammal bilish
qobiliyati
Ijod
Fikrlash tezligi
Mahorat
INTELLEKTNING ASOSIY SIFATLARI
240
6-chizma
Ko‘nikmalarni egallash tezligi
Erishilgan yutuqlar sifati
Qobiliyat
ko‘rsatkichlari
Qobiliyatlar
Insonning ma’lum faoliyat talablariga javob beruvchi va
uning muvaffaqiyatli bajarilishining sharti hisoblanuvchi
individual-psixologik xususiyatlardir
UMUMIY:
aqliy faollik; tanqidiylik;
tizimiylik;
tahlil qilish;
reaktsiya tezligi;
sintezlash;
diqqatni jamlash;
e’tiborlilik;
Qobiliyatlarni rivojlantirishning eng yuqori darajasi – TALANT
MAXSUS:
tashkilotchilik;
injener-texnik;
loyihalashtirish;
matematik;
ijodiy;
badiiy;
musiqaviy.
O‘QUVCHILARGA PEDAGOGIK TA’SIR KO‘RSATISHDA O‘QITUVCHI
AMAL QILADIGAN QOIDALAR
tarbiyaning aniq bir maqsadga qaratilganligi
tarbiyaning hayotiy faoliyat bilan bog‘liq hodisa ekanligi
shaxsni jamoada tarbiyalanishida o‘ziga xos xususiyatlarini
e’tiborga olish
tarbiyalanuvchi shaxsga nisbatan talabchan bo‘lish va uning
shaxsini hurmat qilish
tarbiyalanuvchining yosh va o‘ziga xos xususiyatlarini
hisobga olishi
tarbiyaviy ishlarning izchilligi va muntazam olib borilishini
ta’minlash
241
YOSH O‘QITUVCHI AMAL QILIShI LOZIM BO‘LGAN
XUSHMUOMALALIK MEZONLARI
o‘quvchilarga og‘zaki ta’sir qilishda shirinsuxanlik va insoniylik
tuyg‘ularini namoyish etish
so‘z bilan og‘zaki ta’sir etishning barcha bosqichlarida hissiy
osoyishtalikning namoyon bo‘lishi
o‘quvchilarning ta’lim va bilim olishga bo‘lgan ishtiyoqini
kuchaytirish
mustaqil fikr yuritish, o‘z fikrini erkin bayon eta olish, insoniy
qadr-qimmat tuyg‘usini shakllantirish
o‘zaro fikr almashishga doir sifatlar, ko‘nikmalar va
malakalarning mavjudligi
PEDAGOGIK NAZOKATNING UZLUKSIZLIGINI
TA’MINLOVChI OMILLAR:
pedagogik nazokat o‘qituvchining butun pedagogik faoliyatida
sayqallanib takomillashib boruvchi jarayon
pedagogik nazokat odatda tugallangan shaklga ega bo‘lmay,
insoniy fazilatlar evaziga uzluksiz boyib boradi
o‘qituvchi pedagogik nazokatning tarkibiy qismlarini ijtimoiy
muhitga va odamlarning yashash tarziga, urf-odatiga qarab
o‘zgartirishi mumkin;
o‘qituvchi pedagogik nazokatning nozik qirralarini chuqur
egallashga doimo intilishi talab etiladi
pedagogik nazokatni o‘qituvchi har bir o‘quvchi bilan o‘zaro
munosabatda o‘zi uchun eng qulay shaklga keltirib, ma’lum bir
muvozanatda saqlaydi
o‘z kasbini sidqidildan sevishi, halolligi, rostgo‘yligi, axloqiy
pokligi, odamiyligi, kamtarligi, samimiy muomalasi pedagogik
nazokatning zarur talablaridir
242
Pantomimik harakatlarda o‘z hissiy holatini nazorat qilishda o‘qituvchi quyidagi faoliyatlarga
jiddiy e’tibor berishi maqsadga muvofiqdir:
sport bilan muntazam shug‘ullanib borish;
yoshlar psixologiyasiga oid bilimlarni doimiy o‘rganib borishi;
o‘quvchilarga nisbatan xayrixohlik va optimizmga ega bo‘lishi;
o‘z harakatini nazorat qilishi (muskul zo‘riqishini, qo‘l, oyoq va bosh)
harakatini, nutq tempini bir maromda saqlashda nafas olishini
tartibga solish;
madaniy hordiqni to‘g‘ri uyushtirishi (dam olishi, o‘z sog‘ligiga doimiy e’tibor,
lirika, musiqa, yumoristik hajviyalarni sevib o‘qiy olish);
o‘z-o‘ziga tanqidiy munosabatda bo‘lib, ta’sir ko‘rsata olish.
TIL VA NUTQNING QIYOSIY TAHLILI:
Tilning imkoniyatlari:
Nutqning imkoniyatlari:
1.
Til aloqa materiali.
Nutq aloqa shaklidir.
2.
Tilni xalq yaratadi.
Nutqni har bir shaxs yaratadi.
3.
Tilning hayoti qadim xalq hayoti bilan
bog‘liq.
Nutqning hayoti esa qisqa bo‘lib, u aytilgan
paytdagina mavjud.
4.
Ayrim shaxslar ayni zamonda bir nechta
tilni bilishi mumkin.
Ayrim shaxsning nutqi ayni zamonda faqat
bitta bo‘ladi, chunki u ma’lum vaqtda va
ma’lum o‘rinda yuz beradi.
5.
Tilning hajmi noaniqdir.
Nutqning hajmi esa aniq.
6.
Til – turg‘un statik hodisa.
Nutq harakatda bo‘luvchi, dinamik hodisa.
16-chizma
O‘QITUVCHINING INDIVIDUAL NUTQ
MADANIYATI XUSUSIYTLARI
a) nutqning to‘g‘riligi;
b) nutqning aniqligi;
v) nutqning ifodali bayon etilishi;
g) nutqning sofligi;
d) nutqning ravonligi;
j) nutqning boyligi.
243
Ijodiy pedagogik mahorat va omilkorlik
PEDAGOGIK MAHORAT OMILKORLIGINI
TA’MINLOVChI XUSUSIYaTLAR
Bazaviy omilkorlik
Kasbiy – pedagogik tayyorgarlik:
- asosiy fanlar;
- o‘qitish metodikasi;
- falsafiy bilimlar;
- pedagogikbilimlar;
- psixologik bilimlar;
- pedagogik axloq va hokazo.
Metodologik omilkorliklar
Falsafiy, umumilmiy va aniq fan-
lar darajasiga mos keluvchi metodo-
logik bilimlarni, ta’lim muammola-
rini, integral, faoliyatga taalluqli bi-
limlarni mustaqil yondashuv asosida
o‘zlashtira olish qobiliyati va
hokazo.
-
kasbiy qadriyatlarga yo‘naltiril-
ganlik;
-
motivatsion
ijodkorlikka
yo‘naltirilganlik;
- ta’limda innovatsiyaning asosiy
umuammolarini tushunish;
- pedagogik
vazifalarni
hal
qilishga
tizimiy
yondashishga
qaratilganlik;
-
dasturiy
-
maqsadli
rejalashtirish qobiliyati;
- ilmiy - tadqiqot madaniyati;
- texnologik madaniyat;
- grafika madaniyati;
- kasb ahloqi;
- ta’lim muammolarini mustaqil
anglash qobiliyati;
- kommunikativlik;
- dilkashlik.
- kasbiy moslashuvchanlik,
kutilmagan holatlarga tayyor turish,
kirishuvchanlik metod va meto-
dikalari, salbiy holatlarni keltirib
chiqaruvchi turli aqidaparastlikni
engib chiqishga qodirlik qobiliyati;
- ergonomik fikrlash;
- kasbiy faoliyatning individual
uslubi;
- o‘zining kasbiy sifatlariga baho
bera olish, o‘z faoliyatini va uning
natijalarini refleksiv baholash
qobiliyati, tanqid va o‘z-o‘zini
tanqid qilish;
- o‘z-o‘zini rivojlantirish va
mustaqil ta’lim olish qobiliyati va
hokazo.
244
4.7. O’QUV USLUBIY MAJMUANING ELEKTRON VARIANTI
245
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI
Asosiy adabiyotlar
1.Хоliqоv А. Pеdаgоgik mаhоrаt. -T.: Iqtisоd-mоliya nаshriyoti, 2011.- 420 b.
2.Аzizхodjаеvа N.N. Pеdаgоgik texnologiya va pеdаgоgik mаhоrаt. –T.: O‘zbekiston
yozuvchilar uyushmasi, 2006.-159 b.
3.Ziyomuxammеdov B. Pеdagogik maxorat asoslari. -T.: TIB-KITOB, 2009.-183 b.
4.Боубекова Г.Д., Холикова Г.Т., Магзумова Г. Педагогичесое мостерствао. Учебное
пособия. Т.: 2002 – 63 с.
Qo‘shimcha adabiyotlar
5.Mirziyoev SH.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy lavobgarlik – har bir
rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti nutqi. // Xalq so‘zi gazetasi, 2017.16 yanvar, №11
6.Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz.
“O‘zbekiston”, 2017.
7.O‘zbekiston
Respublikasini
yanada
rivojlantirish
bo‘yicha
harakatlar
strategiyasi.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni. O‘zbekiston Respublikasi qonun
xujjatlari to‘plami, 2017yil, 6-son,70-modda.
8.Mirziyoev SH.M. Qonun ustuvorligi – inson manfaatlarini ta’minlash taraqqiyoti va xalq
farovonligining garovi. “O‘zbekiston”, 2017.
9.I.A.Karimov “Yuksak ma`naviyat – yengilmas kuch”. T-Ma`naviyat-2008
10.Ibragimov X., Yoldoshev U. va boshqalar Pеdаgоgik psixologiya. -T.: O‘zbekiston
faylasuflari milliy jamiyati, 2007. - 410 b.
11.Tоlipоv O‘.Q., Usmоnbоеvа M. Pеdаgоgik tехnоlоgiyalаrning tаtbiqiy аsоslаri.-T.:
O‘zbеkistоn Rеspublikаsi Fаnlаr аkаdеmiyasi. 2006. -261 b.
Elektron ta'lim resurslari
4. www. tdpu. uz
2.www. pedagog. uz
3.www. Ziyonet. uz
4.www. edu. uz
5.tdpu-INTRANET. Ped
Do'stlaringiz bilan baham: |
