Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti pedagogika kafedrasi

1.  YUqori nafas – elkalar va ko‘krak qafasi muskullarining ko‘tarilishi va tushishi  orqali 
amalga oshadi. Bu kuchsiz,  yuzaki  nafas olishni  paydo qiladi,bunda o‘pkaning  yuqori qismigina 
faol ishlaydi. 
2.  Ko‘krak  qafasi  bilan  nafas  olish  –  qobirg‘a  oraliqlari  va  muskullar  orqali  amalga 
oshadi.Bundako‘krak  qafasi  hajmining    ko‘ndalang  qismida  o‘zgarish  bo‘ladi.Diafragma 
harakatining kamligi tufayli,nafas olish yuzaki             bo‘ladi. 
3.  Diafragma orqali nafas olish – ko‘krak qapasi hajmini o‘zunasigi o‘zgarishi natijasida 
diafragma qisqaradi, buning asosida qobirg‘a aro muskullarning qisqarishi ko‘zatiladi. 
4.  Diafragma      qobirg‘a  orqali  nafas  olish-  diafragma  hajmini  k4o‘ndalang  va 
o‘zunasiga  qisqarishi  qobirg‘a  oraliq  amalga  oshadi.  Bu  eng  to‘g‘ri  nafas  olish  bo‘lib 
hisoblanganligi uchun nutq nafasining asosini tashkil etadi. 

---

66 
 
O‘qituvchilar roasida tabiatan yoqimli,chiroyli ovozli kishilar ko‘p. Lekin ovoz qanchalik 
yoqimli  bo‘lmasin,  yillar  davomida  maxsus  mashqlarsiz  bo‘ziladi,eskiradi,qariydi.  Har  bir 
kishining ovozi esa         o‘ziga xos jarongdor, kuchli       va qattiq va h.k bo‘ladi. 
Ovoz bo‘zilishning  to‘rt sababi aniqlangan: 
1.Har kungi ovoz zo‘riqishi tufayli; 
2.Ovoz apparatining  zaifligi tufayli, 
3.Gigiena qoidalariga amal qilmaslik; 
4.Ovog‘z pparatidagi tug‘ma zaiflik. 
Ovoz  apparatining  zo‘riqi9shi  natijasida  ovozning  bo‘zilishi  o‘qituvchilarda  50%  tashkil 
etishi aniqlangan.Bu baland ovoz bilan gapirishni ng oqibatidir. 
Insonning  ovoz  apparati  uch  qismdan:  generator,energetik  va  rezanator  qismlardan  iborat 
bo‘ladi.