Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti pedagogika kafedrasi

4.  Nutq  qobiliyati  -  nutq  yordamida  shuningdek  imo-ishora  vositasida  o‘z  fikr  va 
tuyg‘ularini aniq va ravshan ifodalash qobiliyatidir. Bu o‘qituvchilik kasbi uchun juda muhimdir. 
o‘qituvchining  nutqi  darsda  hamisha  o‘quvchilarga  qaratilgan  bo‘ladi.  o‘qituvchi  yangi  mavzuni 
tushuntirayotgan, o‘quvchining javobini tahlil qilayottan, ma’qullayottan yoki qoralayottan bo‘lsa 
ham uning nutqi hamisha o‘zining ichki kuchi, ishonchi, o‘zi gapirayottan narsaga qiziqayotganligi 
bilan ajralib turadi.  
Fikrlar  ifodasi  o‘quvchilar  uchun  aniq,  sodda,  tushunarli  bo‘ladi.  o‘qituvchining  bayoni 
o‘quvchilar  fikri  va  diqiqatini  yuqori  darajada  faollashtirishga  qaratiladi.  O‘qituvchi  o‘quvchilar 
oldiga savollar qo‘yib, ularni asta-sekin to‘g‘ri javob berishga olib boradi, o‘quvchining diqqatini 
ishga  soluvchi  hamda  fikrini  faollashtiruvchi  so‘z  va  iboralar  qo‘llaniladi.  o‘qituvchi  o‘zundan 
o‘zok  jumlalar,  murakkab  so‘z  birikmalari,  murakkab  iboralarni  qo‘llashdan  qochadi.  O‘rinli 
yumor, hazil, engilgina istehzo nutqni jonlantirib yuboradi, uni o‘quvchilar yaxshi qabo‘l qiladilar. 
o‘qituvchining nutqi aniq, jonli obrazli, talaffo‘zi jihatidan erkin ifodali, hic-hayajonli bo‘lib, unda 
stilistik, grammatik, fonetik nuqsonlar uchramasligi lozim. Bir xildagi cho‘ziq zeriktiradigan nutq 
o‘quvchilarni  tez  charchatadi,  ularni  lanj,  loqayd  qilib  qo‘yadi.  Ayrimlar  tez,  ayrimlar  sekin 
gapirishga  moyil  bo‘ladilar.  O‘quvchilarning  o‘zlashtirishlari  uchun  o‘rtacha,  jonli  nutq  yaxshi 
natija  beradi.  Haddan  tashqari  keskin  va  baqiroq  nutqu  o‘quvchilar  asabini  bo‘zadi,  toliqtirib 
qo‘yadi.