Psixodinamik nuktai nazar - ishlangan va obruyga ega bulgan yunalish bu
psixonalitik yunalish bulib, Freyd va gummanistik psixologiya asoschisi K.Rodjers
nazariyalarida aks etgan.
Psixodinamik yunalish 19 asrning 50-60 yillarida davolanishning ikkinchi
asosiy usuli sifatida kullanilgan. Bu yunalishda uyin, san‟at bilan davolash yoki
rasmlar bilan davolashdir. Bolalar yoshi uchun tuzatish ishlarining yaxshisi
sinalgan usuli uyin bilan davolash xisoblanadi. Davolovchi bola Bilan birga
uynaydi va bolaning uzi erkin uynashi mumkin va shu urinda uch asosiy tuzatish
vazifalari bajariladi. Bola uzini kursatishga imkoniyati kengayadi. Xissiy
barkarorlik va uzini boshkarishda erishiladi. Bola kattalar sistemasidagi
munosabatlari korreksiya kilinadi. Uyin bilan davolashning usuli farklanadi.
1) Individual
2) Guruxiy
Psixolog olim Rodjers kaysi usulda kanday vaktda foydalanish mumkinligi
xakida shunday deydi: " Bolaning ijtimoiy moslashishi xakida gap ketganda
guruxiy davolash individual davolashga karaganda foydalirokdir" Xissiy
kiyinchiligi xakidagi muammolarni yechishda esa, individual davolashdan
foydalaniladi. Uyin bilan davolash kuyidagi xollarda utkaziladi:
- Ijtimoiy yetilmay kolishlik ( infantlilizm ) kelisha olmaslik, oda-
movi, ya‟ni odamga kushilmaslik tez moslashuvchanlik, xar kimning aytganini
kilish, xulk - atvorning buzilishi va zararli odatlari mavjud bulganda. Agar
individual uyin bilan davolashni akliy nosoglomlikning ogir formalarida utkazib
bulmasa, guruxiy uyin bilan davolash uchun karshi kursatkichlar doirasi
kengayadi. Bunday karshi kursatkichlar kuyidagilar: yakkol ifodalangan bolalar
kizganishi , tez jinsiy yetilishi, xaddan tashkari tajovuzkorligi va boshkalar.
Barcha yukoridagi xollarda avval individual uyin bilan davolab, keyin guruxiy
uyin bilan davolash utkaziladi.
Xulkiy nuktai nazar -xatti - xarakatlarni davolashda kuzatishning maksadi
xatti -xarakatning yangi usullariga urganish yoki sub‟ektning urganib kolgan
usullarini yukotish sifatida ifoda etiladi. Xatti -xarakatli trening 4 kismni uz
ichiga oladi.
1. Urganiladigan namunalarni namoyish kilish;
2. Urganiladigan xarakatli reaksiya kullanmasi bilan mijozlarga ogzaki yozma
belgilar yordamida tushuntirish;
3. Yangi reaksiyalarni mustaxkamlash va egallash uchun zarur mashklar;
4. Erishilgan natijalar xakida ma‟lumot beruvchi teskari aloka asosida nazorat
kilish;
Utgan asr urtalarida garb psixologi D.Mexanball uzini boshkarishga yunalgan
korreksion dasturini ishlab chikargan. Bu dastur salgina uzgartirilib, ta‟sirchan,
juda xarakatchan va tartibsiz ukuvchilarning xulk - atvorini tuzatishga
foydalaniladi. Chet - el psixologiyasida psixik tarakkiyotni tuzatish muammosiga
xulosa kilib, kuyidagilarni aytish mumkin: Korreksion amaliyotning nazariy
asosi - bu psixik tarakkiyotni tushuntirishda ta‟rifni inkor etish xisoblanadi.
Sobik Sovet psixologiyasida tuzatish uch asosiy prinsipda amalga oshiriladi.
1. Tarakkiyotning (normativligi ) prinsipi
Do'stlaringiz bilan baham: |