Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti magistratura bo‘limi

§1.3.  

Lazer nurlanishining kuchayishi 

 

 

Muvozanatdagi kvant sistema tashqaridan energiyani yutib, energetik sathga 

chiqadi  yoki  majburiy  nurlanishda  yuqori  energetik  sathdan  pastga  o`tadi. 

---

 

21 

Hammasi  ham  bitta  zarrachani  o`tishiga  to`g’ri  keladi.  Haqiqatdan,  nurlanish 

maydonini  energiyasini  o`zgarishi  kvant  sistemalarda  yuqoriga  va  pastga  yakka  

o`tishlar    energiyasini  farqi  bilan  aniqlanadi.  Agar  nurlanish  energiyasi  uchun 

n

2

W

21

  h



  va  yutilish  uchun  n

1

  W

12

  h



    deb  belgilash  kiritsak,  u  vaqtda  energiya 

zichligini o`zgarish tezligi  

ll

P

h

B

g

g

n

g

n

dt

d



























12

1

1

1

2

2

2

                           (1.17)            bo`ladi. 

 

 

Termodinamik muvozanatlik shartidan va  Bolsman taqsimotidan ma’lumki, 

tashqi  maydon  energiyasi  yutilishi  sezilarli  darajada  bo`lsa  n

2 

 va  n

1

  joylashishlar 

soni o`zgaradi. Bu vaqtda energiyani yutilish tezligi ham o`zgaradi. Biz qarayotgan 

hol uchun moddadagi maydoni ta’sirini dp/dt ga nisbatan kam deb olamiz, bu esa 

relaksatsion jarayon ta’sirida tashqaridan berilgan energiyani issiqlik energiyasiga 

aylanishini  ko`rsatadi.  Shunday  qilib,  termodinamik  muvozanatda  dp/dt  nurlanish 

energiyasini o`sishi uchun 

1

2

2

2

g

n

g

n



            (1.18) 

 

munosabat bajarilishi kerak. Bu holda energetik sathda aynish  bo`lmaydi. Yuqori 

energetik  sathda  joylashgann  zarrachalar  soni  pastkiga  nisbatan  ko`p  bo`ladi. 

Kvant  sistemada  tashqi  nurlanish  maydoni  ta’sirida  yuqori  energetik  sathlarda 

joylashishlar  soni  pastki  energetik  sathga  nisbatan  ko`p  bo`lsa,  u  vaqtda  energiya 

zichligini  oshishi  kuzatiladi.  Kvant  sistemada  yuqori  energetik  sathlarda 

joylashishlar  soni  pastki  sathga  nisbatan  ko`p  bo`lsa  bunday  sistemaga  invers