Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

Ку Клукс Клан. Белое движение в США. —  
Москва, 2001; McVeigh, Rory.
7 — Dúnya  dinleri  tariyxı,  10-klass

---

98
Diniy  ksenofobiyadan  tısqarı  etnikalıq,  milliy,  ra-
salıq  ksenofobiya  túrleri  bar.  Qanday  da  bir  xalıq 
(etnosqa)  qa  sezikleniw,  qorqıw  menen  qaraw  hám 
sol  kózqaraslar  menen  baylanıslı  is-háreketler  etni-
kalıq  ksenofobiyanıń  bir  kórinisi.
Házirgi  kúnde  ǵalaba  xabar  qurallarında  «terro-
rizm» hám «islam» sózleri júdá kóp jaǵdaylarda birge-
likte  qollanılmaqta,  nátiyjede  islamnan  qorqıw — is-
lamofobiya túsinigi júzege keldi. Islamofobiya ataması 
XX  ásirdiń  aqırlarınan  baslap  aytıla  baslaǵan.
Islamofobiyanıń ideologiyalıq tárepi sonnan ibarat, 
bunda  bir  tárepten  dúnyalıq,  ekinshi  tárepten  hújdan 
erkinligi  principleriniń  bazı  batıs  mámleketlerinde 
tolıq  tártipke  salınbaǵanlıǵında  kórinedi.
Islamofobiya  bazıda  «diniy  kemsitiw»  (diniy 
diskriminaciya) kórinisinde kóriniwi múmkin. «Diniy 
kemsitiw»  adamlardı  diniy  qatnasına  qaray,  olardıń 
haq-huqıqların  shegaralawdan  ibarat.
Diniy  ksenofobiyanıń  kórinisleri  basqa  dúnya  din-
lerine  baylanıslı  da  qollanıladı.  Mısalı  xristianlıq 
dinine  unamsiz  múnásibettiń  «xristianofobiya»  sózi 
formasında,  yahudiylik  dinine  bolsa  «yudofobiya» 
sózleri  qollanıladı.
Kóbinese  jámiyettegi  ksenofobiyanıń  payda  bolı-
wına  ǵalaba  xabar  quralları  sebep  boladı.
Sebebi ǴXQ wákilleri kóbinese shaw-shuwǵa sebep 
bolatuǵın,  adamlarda  qızıǵıw  oyatatuǵın,  maǵlıw-
matlardı tezlik penen jetkeriwge háreket etedi. Bunda 
Insannıń  psixologiyalıq  jaǵdayları  menen  baylanıslı  bolǵan 
«fobiya» lardıń da óz náwbetinde birneshe túrleri bar. Tiykarınan 
«akrofobiya»  (biyiklikten  qorqıw),  «agorafobiya»  (adamlar  kóp 
orınlardan  qorqıw),  «araxnofobiya»  (órmekshi  hám  shıbın-shir-
keylerden  qorqıw),  «klaustrofobiya»  (tar  hám  jabıq  orınlardan 
qorqıw)  hám  taǵı  basqa.
Ksenofobiya rasalıq 
yaki diniy kemsi-
tiwlerge sebep boldı.

---

99