Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

DUNYA DINLERINDE ÓMIRGE QÁWIP 
TUWDÍRÍWDÍŃ QARALANÍW  Í 
Dúnya  dinleri  ishinde  eń  keń  tarqalǵan  xristian-
lıqta  óz  janına  qast  etiwdi  qatań  qaralaǵan,  sebe-
bi,  insanǵa  dúnyada  neshe  jıl  jasaw  Quday  tárepinen 
belgilenip,  bul  bolsa  taǵdirden  qashıw  dep  qaralǵan. 
Bundaylardıń  ruwxın  páklew  hám  mazarǵa  kómiwdi 
qadaǵan  etken.  Óz  janına  qast  etip,  tiri  qalǵanlardı 
bolsa,  adam  óltiriwshi  sıpatında  júdá  awır  islerge 
súrgin etiletuǵın edi. Orta ásir batıs mámleketlerinde 
bunıń aldın alıw ushın óz janına qast etiw toparların 
júdá  qattı  kemsiter  edi.  Oraylıq  kóshelerge  ayaǵınan 
asıp  qoyıladı,  yaki  júregine  aǵash  qazıq  qaǵıp,  ke-
silispege  kómip  qoyıladı  hám  ólgen  haywanlardı  da 
janına  birge  qoyatuǵın  edi.
Máselen  Franciya  patshası  Lyudovik  XIV  dáwi-
rinde  óz  janına  qast  etkenniń  denesin  júzin  jerge 
qaratqan  halında  kóshelerde  zámberde  súyrep,  asıp, 
keyin  qassapxanaǵa  taslaytuǵın  edi.
Xristianlıq  dininiń  Pravoslav  jónelisinde  óz  janına 
qast  etiw  eki  úlken  gúna — adam  óltiriwshilik  hám 
úmitsizleniwdi  payda  etkeni  ushın  awır  gúnalardan 
esaplanǵan. Bul iske qol urǵan kisiniń jerlew máresi-
minde marsiya (otpevanie) oqılmaydı. Eger óz janına 
qast  etiwshiniń  aqılı  zayıl  bolsa  olar  qatarında  emes. 
1950-jıllarǵa  shekem  óz  janına  qast  etkenlerdi  qábi-
ristannıń  tısqarısına  kómilgen.  Bulardıń  hámmesi  óz 
janına qast etiw awır gúna ekenligin bildiriw hám de 
ózgelerdi  eskertiw  ushın  islengen.
Xristianlıq  dininde  óz  janına  qast  etiwge  qattı  iti-
bar  qaratqan.  Havoriy  Pavlustıń  sózlerinde  de  bul 
óz  dálilin  tapqan.  Mısal  ushın:  Injildiń  «Havoriyler 
xızmeti»  kitabı  16-bap,  28-qatarında  óz  janına  qast 
etpew  haqqında  tómendegi  sózlerdi  kóriw  múmkin: 
«Lekin  Pavlus  qattı  dawısta  baqırıp:  — Zinhar  óz 
janıńa  qast  etpe»,—
 
dedi.
Qáwipke  alıp-
barıwshı  jeti 
gúnadan  saq-
lanıń:
1.  Alla  Taalaǵa 
shek  keltirmew;
2.  Sıyqırlılıq 
isleri  menen 
shuǵıllanıw;
3.  Birewdi  na-
haq  óltiriw;
4.  Sútxorlıq;
5.  Jetimlerdiń 
dúnya-malın 
jew;
6.  Dushpan 
menen  bolıp 
atirǵan  sawash-
tan  qashıw;
7.  Ómirlik 
joldası  bar, 
musılman,  pák 
hayallardı  buzıq 
dep  kemsitiw.
Hádis
9 — Dúnya  dinleri  tariyxı,  10-klass

---

130
Buddizmlikte  bolsa  óz  janına  qast  etiw  insannıń 
ómirge  shúkirshilik  etpewi  sıpatında  bahalanǵan.
Áyyemgi  slavyan  xalıqlarında  óz  janına  qast  etiw- 
shilerdi  «nápákler»  dep  ataǵan.  Bunday  kisilerdiń 
ruwxı  tirilerge  azar  beredi,  bále  keltiredi,  azapqa  sa-
ladı  dep  isengen.  Olar  insanlarǵa  zıyan  keltirmewi 
ushın  qábirge  taw  terek  tayaǵın  qaǵıp  qoyǵan.
Sonday-aq,  Qıtayda  da  óz  janına  qast  etiw  qara-
lanǵan.  Qıtaylılar  óz  janına  qast  etkenniń  ruwxı  as-
panǵa  kóterilmesten  janına  qast  etken  úyde  qalıwına 
hám  ol  ruwx  shańaraq  aǵzalarına  áwmetsizlik,  bále, 
apat  keltiriwine  isengen.