Z ibodullayev

Aristotel
M iloddan  aw algi 
384—322-yillar
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Gialen
M iloddan  awalgi 
1 2 9 -2 0 1-yillar
qilinadi,  degan.  U  hayvonlarda  miyaga 
boruvchi  sezgi  tolalarini  kesib  ko‘rib, 
ularning harakatini tekshirdi.  Shu  maq- 
sadda u dorivor moddalarni ham ishlatdi. 
Shuningdek, Galen jinsiy yaqinlikda bo‘- 
lib  turishning  asab  sistemasiga  ta ’sirini 
o ‘rgandi.  U  turmushga  chiqmagan yoki 
beva ayollarda isterik belgilar paydo bo‘li- 
shini  yozib  qoldirgan.
G a len   b irin c h ila rd a n   bo'lib  xulq- 
atvorning  tug‘ma  va  orttirilgan  shakl- 
larini,  ixtiyoriy  va  ixtiyorsiz  harakatlar 
to ‘g‘risidagi fikrlarni  ilgari surdi, tempe- 
ram entga  oid  fikrlarini  qoldirdi.  Lekin 
uzoq davr mobaynida fiziologiyaning ri- 
voj  topmaganligi  sababli  odam  psixolo- 
giyasini  o'rganish  ham   rivojlanishdan 
orqada qoldi.
IX asr boshlarida Sharqda, ya’ni  Bag‘dod,  Buxoro va Xorazmda 
boshqa tabiiy fanlar qatori tibbiyot ham jadal rivojlanadi.  Bag'doddagi 
tibbiyot dargohlarida bemorlarni davolashda ruhiy ta’sir qilish usullari 
keng  q o ‘llanilgan.  Bemor  bilan  tibbiyot  xodimi  o ‘rtasidagi  m uno­
sabatlar,  psixologik  usullar,  turli  kasal­
liklarning  kelib  chiqishida  ruhiy  omil- 
larning  ahamiyati,  ularning  oldini  olish 
kabi  bilimlar  rivojlana  boshladi,  ya’ni 
tibbiyot  psixologiyasining  poydevori 
yaratila boshlandi. Bu davrda Bag‘doddagi 
tibbiyot  muassasalari  butun  dunyoda 
tan  olinib, Yevropada ham katta shuhrat 
qozondi.
Eronda tavallud topgan mashhur mu- 
tafakkir Abu  Bakr  ar-Roziy  (865—925) 
tibbiyot olamida o ‘chmas iz qoldirdi.  U 
o ‘z  davrining  buyuk  tabibi  bo‘lgan  va 
tarixchilarning  yozishicha,  bemorlarni 
davolashda  xatoga  yo‘l  qo‘ymagan.  U 
biror yangi dorini bemorlarga berishdan 
oldin hayvonlarda qo‘llab ko‘rgan.  Roziy