Z ibodullayev

Psixoterapiya
Psixoanaliz  (psixodinamik  terapiya).  Psixodinamik  nazariyaga 
muvofiq  depressiyaning  negizida  ichki  ongsiz  ziddiyatlar  yig‘indisi 
yotadi:  shaxs  bir tom ondan,  birovlarga  qaram   bo‘lishni  xohlamay- 
di,  ikkinchi  to m o nd an ,  boshqalar  uni  e ’tiro f  etishini,  q o ‘llab- 
quw atlashini xohlaydi. Albatta, ushbu bir-biriga zid holatlar doimiy 
qoniqmaslik hissini yuzaga keltiradi, ya’ni boshqalarga nisbatan qahr- 
g‘azab va xafagarchilik shaxsning ichki dunyosini qamrab oladi.  Shu
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

asnoda shaxsning o ‘zi esa boshqalarning nazdida mehribon, odamovi 
va  ajoyib  inson  sifatida tan  olinishni  xohlaydi.  Psixoanalitiklarning 
fikricha,  m ana shu istaklarning ro'yobga chiqmasligi depressiyaning 
shakllanishiga  turtki  bo'ladi.  E ’tiro f  etilmagan  har  bir  xohish  va 
istak  yillar  mobaynida  ong  ostida  q o'nim   topadi  va  u lar  yig'ilgan 
sayin  ichki  ziddiyatlar  kuchaya  boradi.  Bunday  paytlarda  depres­
siyaning  o‘tkir  tarzda  yuzaga  kelishi  uchun  kuchli  stressning  o ‘zi 
yetarlidir.  Surunkali tarzda shakllanadigan depressiya esa doimiy ruhiy- 
hissiy zo ‘riqishlar ta’siri  ostida  rivojlanadi.
Psixodinamik terapiyaning asosiy maqsadi depressiya kasalligiga 
uchragan  bem orlarda  ichki  ziddiyatlarni  to ‘la  ochib  tashlashga 
qaratilgan.  Bu  terapiya,  albatta,  individual  tarzda  olib  boriladi  va 
har bir bemorda ichki ziddiyatlar sababini ochishga qaratilgan boMadi. 
Psixodinamik  terapiya  bem orda  katarsis,  ya’ni  ruhiy  poklanishga 
erishilgunga qadar olib boriladi.  Ijobiy natijaga bir necha kun ichida 
erishish  m um kin,  ba’zan esa bu jarayon  bir necha oyga ch o ‘ziladi.
Kognitiv  psixoterapiya  bem orda  o ‘zini,  atrofdagi  voqealarni, 
kelajakni ijobiy va optimistik tarzda fikrlash sa’natini shakllantirishga 
qaratilgan boMadi.  Bu terapiyaning asosida  ham bem orning fikrlash 
dunyosini  ijobiy  tom onga  o ‘zgartirish  yotadi.  Kognitiv  psixote- 
rapiyaning metodlari ko‘p bo‘lib,  ular maxsus adabiyotlarda batafsil 
yoritilgan.  B em or  bilan  olib  bo rilad ig an   psixologik  su h b a tla r 
depressiyaning  turiga,  og‘ir-yengilligiga  qarab,  10-20  seansgacha 
b o ‘lishi  mumkin.
Depressiyaga  uchragan  bem orlarni  davolashda,  uning  yaqinlari 
bilan  o ‘zaro  muloqotlar olib  borish  ham  juda  foydalidir.  Biroq,  bu 
m uloqot  teskari  natija  berishi  ham   m um kin,  agar  bem or  bunga 
ruxsat  berm asa.  A lbatta,  psixolog  b em o rn in g   y aq in lari  b ilan  
suhbatlar  olib  borishi  kerak,  chunki  bu  suhbatlar  bem or  haqida 
to ‘la m a’lumotga ega bo‘lishga yordam beradi.  Shuningdek,  psixolog 
bemorning yaqinlariga uning oldida o ‘zlarini qanday tutish lozimligini 
tushuntiradi.  Bu juda  muhimdir.  Chunki  b a ’zi  oila  a ’zolari  bem or 
bilan  birgalikda  uyda  m otam saro  m u h it  y aratad ik i,  b u   faqat 
bem orning  ahvolini  yanada  og‘irlashtirishi  va  suitsidal  urinishlam i 
kuchaytirishi  mumkin.  Bemorga hadeb yonbosaverish ham   m um kin 
emas  va  uning  xulq-atvorini  tanqid  qilaverish  ham   m um kin  emas. 
Suitsidal fikrlarva urinishlar mavjud bem orlarni yolg'iz qoldirmaslik 
kerak.  Oila  a ’zolari  tom onidan  nazorat  shunday  b o ‘lishi  kerakki, 
bem orning  o ‘zi  buni  bilmasin.  C hunki,  hadeb  bem orni  q o ‘riq-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

layverish  uning  joniga  tegishi  mumkin.  Bemorning  ishonchini 
qozongan  oila a ’zolari bilan  ko‘chaga chiqib,  aylanib  kelish  va sayr 
paytida, asosan,  bem orni so‘zlatish, uning his-tuyg‘ulariga ham dard 
bo‘lish  o ‘ta  muhimdir.  Bemor  doimo  psixolog  bilan  har  qanday 
vaziyatda ham bog'lana oladigan bo'lishi lozim,  chunki zudlik bilan 
psixolog yordami  lozim  b o ‘lib  qolishi  mumkin.