Z. D. Rasulova, Sh. H. Quliyeva, A. R. Jo‘rayev texnologiya fanini o‘qitish metodikasi

17.2. Taqvimiy mavzuli reja. Dars rejasi va uning ishlanmasi 
Taqvim-mavzuiy rejada amaliy-laboratoriya ishlarining ro‘yxati albatta 
berilishi lozim, zarur asbob - uskunalar, materiallar, hujjatlar ana shu ro‘yxatga 

---

164 
muvofiq ravishda tayyorlanadi. Bunday reja o‘rgatilayotgan jarayonlarni 
o‘zlashtirishning samarali bo‘lishini ta‘minlaydigan maxsus moslamalarni 
ko‘rsatmasdan o‘tib bo‘lmaydi (ular oldindan tayyorlab qo‘yilishi lozim). 
Ayrim metodistlar kalendar - mavzu rejasini soddalashtirilgan sxemasini 
yoqlab chiqmoqdalar. Ular bu ishni endi boshlayotgan mehnat o‘qituvchilari, 
ustalari, muxim, lekin ko‘p vaqt talab qiladigan tayyorgarlik ishining uddasidan 
chiqmaydilar deb tushuntirmoqchi bo‘ladilar.
Lekin shu rejalashtirishni har qanday soddalashtirish yoqi etarli darajada 
aniq rejalashtirmaslik, ma‘lumki ta‘lim jarayonini tashkil etishning buzilishiga, 
ta‘lim ishida sifatni pasayishiga va nuqsonlar sodir bo‘lishiga olib keladi. 
Taqvim-mavzuiy rejani tuzish vaqtida texnologiya ta’limi o‘qituvchisi o‘quv 
ishlab chiqish ishlari ro‘yxatiga qanday mehnat ob’yektlari kiritilishi lozimligini 
oldindan bilnshi kerak. Demak kalendar mavzu rejasi o‘qituvchi tomonidan o‘quv 
ishlab chiqarish ishlari ro‘yxati belgilangan bir vaqtda tuzib chiqilishi lozim. 
Chunki bu rejalashtirilayotgan har ikkala hujjat bir-biriga chambarchas bog‘liqdir. 
Texnologiya ta’limi bo‘yicha operator dasturi asosida o‘qituvchining mashg‘ulotga 
tayyorlanishida, ayniqsa dars rejasini tuzib chiqishda mehnat ob’yektlarini 
tanlashda va mashғulotlarni zarur narsalar bilan boyitishda uning ishini ancha 
osonlashtiradi. Texnologiya ta’limi bo‘yicha kalendar-mavzu rejasi dastur asosida 
yarim yilga mo‘ljallab tuzib chiqiladi. Reja texnologiya o‘qituvchilarining metod 
birlashmasidan ko‘rib chiqilishi, unga tuzatishlar kiritilib, mulohazalar hisobga 
olinishi kerak. Shundan keyin maktab o‘quv ishlab chiqarish kombinati va hunar - 
texnika bilim yurti direktorlarining tasdig‘iga taqdim etiladi. Ishlab chiqarish 
ta’limi dars planining tipik sxemasini o‘rganishda kirishishdan oldin bu planning 
ishlab chiqarish ta’limi programmasi va plani asosida, maxsus texnologik va 
boshqa fanlarga doir darslarning planlari ayrim darslar kalendar planlari asosida 
tuzilishini aytib o‘tish zarur. So‘ngra dars planini tuzishdan ko‘zda tutilgan maqsad 
bu reja tuzishda qo‘yilgan talablar o‘ylab chiqiladi. Shundan keyin ishlab chiqarish 
ta‘limi darsini mumkin qadar sxemasini, ya’ni har bir elementi ayrim band tarzida 
yozilgan mufassal rejasini ko‘zdan kechirishga o‘tish maqsadga muvofiqdir.

---

165 
Dars rejasini sxemasini ko‘rib chiqishda o‘z ixtisosiga doir programma 
temalaridan birining mufassal dars rejasini keltirsa juda yaxshi bo‘ladi. Bundan 
tashqari, shuni ham aytib o‘tish zarurki ishlab chiqarish ta‘limining keltirilgan dars 
plani sxemasi programmaning temasiga darsdan kutilgan maqsadga qarab, 
boshqacharoq tuzilishi ham mumkin. Masalan dars rejasida “o‘tilganlarni so‘rash”, 
band yoki “o‘rganish mashqlari” bo‘lmasligi ham mumkin, chunki ularni eng 
murakkab operasiyani o‘rganish vaqtida o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. 
Tuzilgan dars rejasiga darsni muvaffaqiyatli o‘tkazishni ta’minlovchi asbob-
moslamalar, materiallar ro‘yxati, shuningdek darsning mufassal konspekti ilova 
qilinadi.