Z. D. Rasulova, Sh. H. Quliyeva, A. R. Jo‘rayev texnologiya fanini o‘qitish metodikasi

Issiq ovqatlar uchun:
1 ta katta chinni lagan, 1 ta katta sopol lagan, 2 ta 
kichikroq chinni lagan, 1 ta katta lagmon kosa, har biri
 
6 donadan, katta likop, 
chuqur likop, chinni kosa, norin kosa, vakuska likopchasi, taqsimchab
 
morojenoe 
vavachasi, ovqat pichog‘i, vilka, temir qoshiq, yog‘och qoshiq, disert qoshiqchasi, 
fujer, shampanskoe bakali, katta ryumka, o‘rtacha ryumka, kichik likyor ryumka 
va bittadan katta grafin, kichik grafin, suv grafini, sut grafini, non vavasi, ikkita 
salatnitsa hamda qalampir, tuz va sirka soladigan zirovordon bo‘lgani ma‘qul. 
O‘zbekiston aholisi mehmondo‘stlikni yaxshi ko‘radi, buning uchun mexmonlarga 
atab yuqorida ko‘rsatilgan idish va asboblarning ba’zilarini ikki marta oshirishi 
mumkin.
Foydali maslahatlar
Oshxona pichoqlari, vilka va koshiqlar bilan birga saqlansa tez o‘tmaslanib 
qoladi. 
Yangi sotib olingan alyumin idishlarni yog‘ solib qizdirib, tuz bilan ishqalab 
artasiz, taomlarni qoraytirmaydigan bo‘ladi. 

---

150 
Chinni, fayans va shishadan yasalgan idishlarni yuvgandan keyin yaxshilab 
quritish kerak. Agar bunday idishlarni sochiq bilan artadigan bo‘lsangiz sochiqning 
tuklari yopishib uni yana iflos qilib quyadi. 
Shuni esda tutish kerakki, tova yuvilmagan idish taomning sifatini buzadi va 
sog‘likka ham varar etkazishi mumkin. 
Alyumin idishga yopishib qolgan qora dog‘larni sirkaga botirilgan paxta 
bilan artib, keyin yuvib tashlasangiz, top-toza bo‘ladi.
Taom tayyorlash texnologiyasi
Mahsulotlarni 
tayyorlash. 
Ovqat 
pishirish 
avvalo 
maxsulotlarni 
tayyorlashdan boshlanadi. Mahsulot to‘gri tayyorlansa ovqat lazvatli bo‘ladi, 
yaxshi va tez pishadi, tarkibidagi foydali moddlar yo‘qolib ketmaydi. 
Mahsulot tayyorlash quyidagialardan iborat: sortlarga ajratish, yuvish, 
archish, chopish (qiymalash), to‘g‘rash va hoqazo. To‘g‘rash usulining o‘zi har 
xildir, ya’ni somon va kubik shaklida to‘g‘rash, parrak-parrak qilib to‘g‘rash, 
tilish, lo‘nda -lo‘nda qilib kesish, qirqish, shaklli qilib to‘g‘rash va hoqazo
2
. 
Sortlarga ajratish. Sabzavotlar, poliz ekinlari, mevalar va boshqa masalliqlar 
sortlarga ajratilganda ularning orasidagi vaxa bo‘lganlari, chirigan, qurt egan, 
ezilib ketgan va umuman eyish uchun yaroqsiz bo‘lib qolganlari ajratib tashlanadi. 
Don mahsulotlaridagi tosh va cho‘plarni terish, go‘shtdagi parda, bez va qon 
qoldiqlarini olib tashlash ham sortlarga ajratishga kiradi. 
Magazin va do‘konlarda sotiladigan har qanday mahsulotlar sortlarga ajratib 
sotiladigan bo‘lganliga uchun bunday mahsulotlarni tovalab o‘tirmasdan, 
yuviladiganini yuvish, archiladiganini archish uchun ajratish kifoya qiladi. 
Yuvish. Masalliqqa qarab taom retseptlarida (sovuq suv bilan, iliq suv bilan, 
issiq suv bilan, qaynoq suv bilan deb) aniq ko‘rsatilgan. Ishqalab yuvish, chayish, 
ivitish kabi usullarni ham teplili retseptlarda uchratasiz. 
Archish. Asosan sabzavot, meva va ba‘zi poliz ekinlariga xos tayyorlash 
usulidir. Archishda maxsulotning po‘sti va po‘stiga yopishgan xaslar tovalanadi. 
Ba‘zi sabzavot va mevalarning po‘stida foydali moddalar juda ko‘p bo‘ladi, 

---

151 
shuning uchun ularni archimay, tozalab yuvib ishlatsa ham bo‘laveradi. 
Masallig‘ni archiganda etini qalin qilib kesib tashlamaslikka e’tibor berish lozim. 
Archishni engillishtirish qilib, ya‘ni to‘g‘ri bajarish uchun masalliqlarni 
quyidagicha qilib, ya’ni sabzi, turp, bodiring va shu kabi masalliqlarni o‘zunasiga - 
uchidan bandi tomoniga qarab archiladi. Olma, sholg‘om kabi dumadoq yoki 
yalpoq maxsulotlar halqa qilib bandi tomonidan uchiga qarab archiladi. Ba‘zi 
maxsulotlar, masalan, shaftoli va po‘sti bilan pishirilgan kartoshka pichoqsiz 
archiladi. Ba‘zi bir maxsulotlarning faqat bandi bilan uchi kesiladi xolos, masalan, 
ko‘k piyoz, rediska va shu kabilar.