Óz betinshe júmisi tema: "Terorrizmge qarsı gúres" nızam bántlerin úyreniw Kafedra baslıq: f-m I. d.,doc. A. Kamalov Qabılladı: f-m I. k.,doc. B. Avezov Tapsırdı: I. Aralova Tema

Ózbekstan Respublikası joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw Ministrligi

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik pedagogika institutı
Fizika-Matematika fakulteti
Fizika oqıtıw metodikası kafedrası
Fizika hám astronomiya oqıtıw metodikası tálim baǵdarı
4^G - kurs talabası Aralova Inobattiń
Ómir iskerligi qáwipsizligi páninen
ÓZ BETINSHE JÚMISI



Tema: "Terorrizmge qarsı gúres" nızam bántlerin úyreniw
Kafedra baslıq: f-m.i.d.,doc. A.Kamalov
Qabılladı: f-m.i.k.,doc. B.Avezov
Tapsırdı: I.Aralova
Tema: "Terorrizmge qarsı gúres" nızam bántlerin úyreniw


Reje:

1. 
   Kirisiw
   

II. Tiykarǵı bólim
2.1. Terrorizm hám onıń ahmiyeti
2.2. Ózbekistan Respiblikası terrorizmge qarsı gúresiw bántligin úyreniw
III. Juwmaqlaw
IV. Paydalanılǵan ádebiyatlar


Kirisiw
XX ásirdiń aqırı XXI ásir baslarında terrorizm insaniyat awa - yotiga úlken qáwip sola basladı. Óziniń jawız niyetin jarıyaladı. Atap aytqanda, 2001-jılda Nyu-York (AQSH) qalasındaǵı xalıq aralıq sawda orayınıń júdá bálent eki jayı sanaqlı minutalarda jer menen jeksen boldı. Sonıń menen birge, Arqa Irlandiya hám Angliya daǵı «IRA», Ispaniya daǵı «TTA», Aziyada jınayatlı iskerlik alıp bo- rayotgan «Al-Qaǵıyda» sıyaqlı jer maydanınıń túrli múyeshlerindegi 500 ge jaqın terrorchilik shólkemleri hár túrlı jaramsız islerdi ámelge asıra basladı. Rásmiy maǵlıwmatlarǵa qaraǵanda, 1975-jıldan 1994-jılǵa shekem dúnyanıń túrli mámleketlerinde 9 mińnen aslam - roq terroristik háreketleri ámelge asırılǵan. Terrorizm (lotin: «qo'rqitiw», «vahimaǵa salıw») - xalıqtıń keń qatlamlarında hawlıǵıw hám qáweter oyatıw, jámiyette biyqararlıq keltirip shıǵarıw arqalı mámleket hákimiyatın iyelew maqsetine qaratılǵan jınayatlı iskerlik bolıp tabıladı. Házirgi dáwirde ol global kólem kásip etip, xalıq aralıq terrorizm formasın aldı. Xalıq aralıq terrorizm túsinigi mámleketlikler, xalıq aralıq shólkemler, siyasiy partiya hám háreketlerdi biyqararlastırıwǵa qaratılǵan siyasiy qo'poruvchilik iskerligin ańlatadı. Ol salmaqli jınayatlardan bolıp, uzaq dawam etken processlerdiń tuwındı esaplanadı. Xalıq aralıq terrorizm fenomeni ásirese, XX ásir baslarında háwij ala basladı, yaǵnıy xalıq aralıq terrorizmga qarsı gúresde mámleketlikleraro sherikliktiń jolǵa qoyılıwı ótken ásirdiń 30 -jıllarından baslanǵan. Yamasa basqashalaw etip aytsak, kúnine 1, 3 retten jawız kúshler ózin kórinetuǵın etken. Búgingi kúnde terroristik háreketlerdiń jáne de aktivlesiw ja- rayonı júz berip atır. Ol XXI ásirdiń global máselesine aylanıp qaldı. Terroristik shólkemler ózlerinde ámeldegi bolǵan barlıq im- koniyatlarini jumısqa salıp, nápsiqaw maqsetine erisiw ushın qanlı júriw qilayotir. Olar hár qıylı daǵı ximiyalıq hám biologiyalıq qurallar-den paydalanıwǵa urınıwyapti. Atap aytqanda, 200 retten artıq sonday qurallardan paydalanildi. 1994-jıl Yaponiyanıń Matsumoto qalasında «AUM sinrikyo» diniy terroristik shólkemi tárepinen zarin uwlı zatlaytuǵın element - sining isletiliwi nátiyjesinde 7 kisi opat etdi, 114 kisi túrli de- rajada tán jarası aldı. 1995-jılda usı terroristik shólkem tap- monidan Tokıo metrosında 16 jer astındaǵı bándirgisiniń záhárleniwi áqibetinde 12 jolawshı opat etdi, 4 mıń kisi túrli dárejede tán jarahat aldı. Terrorizm-eń aldı menen , siyasiy-huqıqıy. tariyxıy, social - psixologiyalıq, dinleraro hám basqa máselelerge barıp taqaluvchi júdá quramalı, túrli kórinisli, ózgeriwshen hám kúnden-kunga a\j alıp baratırǵan qorqınıshlı hádiyse. Onıń jónge salıw etiliwi, bul muam- molarning sheshimi menen de baylanıslı. Zero, házirgi kunga shekem terrorizm tariypi haqqında birdey pikir juwmaqqa kelinganicha joq. Sol ovinda Ózbekstan Respublikasınıń 2000-jıl 15-dekabrinde qabıl etiń- gan «Terrorizmga qarsı gúres tuwrısında»gi Nızamında berilgen túsindirmelerdi keltirip ótiw arnawlı bir túsiniklerdi qáliplestiredi.
Gerewge ustap tuhlgan shaxs-qolǵa alınǵan yamasa ustap turılǵan shaxstı azat etiw shártleri retinde mámleket hákimiyatı hám basqarıw shólkemlerin, xalıq aralıq shólkemlerdi, sonıń menen birge, ayırım shaxslardı qandayda bir háreket júz etiwden tiyilishiga májbúr qi- lish maqsetinde terrorchilar tárepinen qoMga alınǵan yamasa ustap turılǵan fizikalıq shaxs.