‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

tartibga solish (regulyativ) funksiyasi 
n am oyon b o ‘ladi. M ad a­
niyatning regulyativ funksiyasi kishilam ing jam iyatdagi sharoitlarga 
muvaffaqiyatli ko'nikishi uch u n xizm at qiladigan turli n o rm alarda 
ifodalanadi. Siyosiy, axloqiy, estetik, huquqiy, diniy no rm alar 
ana shular jum lasidandir. M adaniyatning tartibga solish vazifasi 
m arosim lar, u rf-o d a tlard a ham yorqin k o ‘rinadi. A lbatta, h ar 
qanday m adaniyat norm asi kishining ichki e ’tiqodiga aylangan 
paytdagina, uning faoliyatini tartibga soluvchi om il b o ‘la oladi. 
Shuning uch u n h am biz kishilam ing m adaniyat n o rm alarin i qay 
darajada o ‘zlashtirganliklarini, ularning turli sharoitlarda o'zlarini 
qanday tutishlariga karab bilib olam iz.
D em ak, inson faoliyatini tartibga solish, h ayot tarzini shakl- 
la n tirish m a d a n iy a tn in g m u h im fu n k siy a la rid a n b irid ir. Bu 
funksiyasi tufayli m a d an iy at k ish ila m in g m u lo q o tin i, ishlab 
chiqarish va turm ushdagi m un o sab atlarn i m a ’lum norm alarga 
b o ‘ysundiradi.
Va, nihoyat, madaniyatga 
baholash (aksiologik) funksiyasi ham
xos. H ar bir yangi m adaniy qadriyatga ijobiy yoki salbiy, chiroyli 
yoki xunuk, adolatli yoki adolatsiz deb baho beramiz. Kundalik hayotda 
har birimiz ko'pgina bizga m anzur yoki nom anzur b o ‘lgan jarayon, 
voqealarga duch kelamiz, adabiyot, san’at, kino asarlarini yaxshi 
yoki yom on hodisalar sifatida baholaymiz. Bunday baholash paytida, 
albatta, h ar bir shaxsning o ‘z qarashlari, qadriyatlar tizimi m uhim
rol o'ynaydi. Lekin, aksariyat hollarda, bunday paytda, ayniqsa, 
baholanilayotgan hodisa o ‘zga m adaniyatga tegishli b o ‘lsa, o ‘zimiz 
mansub b o ‘lgan madaniyat ruhimizga singdirgan qadriyatlar tizimi 
ustuvor bo'ladi va butun b o ‘y-basti bilan o ‘zini nam oyon qiladi.
15 Falsafa
225

---