‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Fokuvid,
shoir Mark Anney Lukan, Yamvlix, Filostrat va Lukian kabi yozuv- 
chilaming asarlarida ham qisqa-qisqa m a’lumotlar uchraydi.
Milodiy 1 asrda yashagan Iosif Flaviy o'zining “Qadimiy lu- 
deya” asarida Ossuriya va bobilliklarning Falastin davlati bilan 
o'zaro aloqalari, Bobil va Midiya o'rasidagi qarama-qarshilik, ular 
bilan M isr o ’rtasidagi munosabatlar yoritilgan. Asar diniy ruhda 
yozilgan.
94

---

M a'lum ki, ponasimon yozuvlarni qidirib topish, ulardan nusxa 
ko‘chirish XVII asrda boshiangan. Ammo olimlar bu yozuvlarni 
k o'p vaqtgacha o'qiy olmaganlar. X V lIf-X IX asrlarda Old Osiyo, 
xususan Mesopotamiyadan ponasim on yozuvlarni qidirib topish, 
o'qib chiqish bo'yicha jiddiy yutuqlarga erishilgan.
XX asrda esa Old Osiyo va M esopotamiyada bu qadimiy yozuv­
larni qidirib topish, o'q ib chiqish borasida yangidan-yangi muvaf- 
faqivatlar qo'lga kiritildi.
Qadimgi moddiy madaniyat yodgorliklari, o 'sh a davr mu- 
alliflari yozib qoldirgan tarixiy m a’lumotlarga qaraganda iyerog- 
lif. mixxat bilan yozilgan hujjatlar, toshlarga, papiruslarga bitilgan 
yozuvlar katta ilmiy ahamiyatga ega. Iyeroglif va mixxatlar qa­
dimgi zamonlarda Sharq dunyosining, qolaversa butun Old Osiy- 
oning asosiy yozuv usuli bo'lgan. Shoh, amaldorlarning saroylari, 
ruhoniylar ibodatxonalarining devorlaridan juda ko'plab yozuvlar 
topilgan. Sopol lavhalar sirtiga yozilgan iyeroglif va mixxatlarda 
Old Osiyo, xususan Mesopotamiya xalqlarining xo'jalik, ijtimoiy, 
siyosiy va madaniy hayotiga oid turli m a'hunotlar qayd etilgan. 
Shu bois mazkur xat va bitiklar Mesopotamiya xalqlarining tarixi 
va madaniyatini o'rganishda muhim manba hisoblanadi.
XVII asrda italiyalik savdogar va sayyoh Petro della Vale mix­
simon xatlarning nusxalarini birinchi marta Yevropaga olib kelgan. 
Petro bu yozuvlarni Eron shohi Doroning Persopol saroyi devor­
laridan ko'chirib olgan. Lekin Yevropa olimlari bu yozuvlarni ko'p 
vaqtgacha o'qiy olmaganlar. XVIII asr oxirida daniyalik Karsten 
Nibur mixsimon (ponasimon) xatlarni o'qib chiqishga harakat qil­
gan. Nibur ponasimon xatlarning m a’lum darajada aniqroq chizib 
berilgan bir necha nusxasini bosib chiqargan va ularni o'qishga 
kirishgan. Biroq Nibur ham ponasimon xatlarni o'qib chiqishni 
oxiriga yetkaza olmagan. U ponasimon xatlar uch xil yozuv tizimi- 
da bitilganini va shu uch xil tizimdan eng soddasi uch alifbo bel- 
gisidan iborat ekanligini aniqlay olgan, xolos. 
л .i d;p
'■?.