‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Misr xudolari
1. Geb - "muqaddas yer”, "tabiatning onasi, m a'buda va yer­
ning azaliy xudosi” hisoblangan.
2. Nun - dastlabki suv xudosi.
3
.
Xapi 
-
Nilning ilohiylashtirilgan nomi.
4. Osiris - “tabiat kuchlariga haj^ot baxt etuvchi xudo” hi­
soblangan. o'sim lik va suv xudosi.
5. Gor - Quyosh xudosi.
6. Isida - y o m g i r m a’budasi.
7. Sobk - suv girdobi xudosi.
8. G o'zal - Turn - Norfertum - o'sim liklar m a’budasi.
9. IJajic - zaharli ilon qiyofasidagi m a’bud.
10. Apis - muqaddas buqa m a’budi.
79

---

11. Mnevis - muqaddas buqa m a’budasi.
12. Xnum - ijodiy kuch xudosi, m a'budi.
13. Amon - xudo, Fivaliklar xudosi, qayirma shoxli qo'chqor 
qiyofasida tasvir etilgan.
14. Xatxor - muqaddas sigir m a'budi.
15. Ra - qadimgi podsholik davri oliy Quyosh xudosi.
16. Amon - Ra - yangi quyosh xudosi.
17. Misr fir’avnlari - “ezgu xudo”, "ulug' xudo" quyosh qoni- 
dan yaratilgan, uning farzandi deb uni ilohiylashtirganlar.
18. Unnafar - Onufriy - dehqonchilik xudosi hisoblangan. U 
ko'karib turgan boshoqlar shaklida tasvirlangan va uni ezgu "so- 
hibjamol” (Unnafar. Onufriy) obirahmat xudosi deb ulug'langan.
19. Set - yovuz xudo - o ‘lim va cho'l mamlakatlari xudosi hi­
soblangan.
20. Aton - yangi podsholik davridagi yagona quyosh xudosi. 
Exnaton davri xudosi.
Misr fir’avnlarini ilohiylashtirish. 
M a’lumki, 3-^1-sulola 
namoyandalari podsholik qilgan davrda ular cheksiz hokimiy atga 
asoslangan Qadimgi Misr despotiyasi tashkil topgan. Mazkur des- 
potiya podshoning ilohiyligi haqidagi ta'lim ot negiziga qurilgan 
diniy e'tiqodlar majmuasi yordami bilan mustahkamlab berilgan. 
Manbalarga ko'ra, "M isr ming xudolar” mamlakati hisoblangan. 
Misr aholisi fir’avn hayoti vaqtidayoq xudolarga sig'ingandek unga 
sig‘inganlar. F ir'avn o ig an d an keyin esa uni yer xudosi, osmon 
xudolarining merosxo'ri sifatida toshdan qurilgan g'oyat katta ma- 
qbaralarga dafn etganlar.
M.av. VI—V asrlar fir’avnlari piramidalarining dafnxona de- 
vorlarida yozilgan yozuvlar podshoni ilohiylashtirish bilan b o g iiq
bo'lgan diniy e ’tiqodlarni yorqin tasvirlab beradi. "Piramidalar 
matni” deb atalgan bu bitiklar o'sha zamondagi diniy e ’tiqodlar- 
ning butun tizimini batafsil tasvirlab beradi. Podsho bu yozuvlar- 
da tangri sifatida tasvirlangan. Bir yozuvda shunday dey ilgan: ‘'Ey 
Pepi, sen Osiris siymosidagi xudo kabi uning taxtida o'tiribsan". 
0 ‘lgan podshoning osmonda xudolar orasida paydo b o iish i matn- 
larda yangi xudoning paydo bo'lishi deb tasvirlangan.
80

---

Podsho hokimiyatini ilohiy Iashtirish g'oyasi bir qator tantana- 
li marosimlar, urf-odatlar va bayramlar vositasi bilan rejali, tash- 
kiliy ravishda amalga oshirilgan. Sakkarada Joserning zinapoya- 
simon piramidasi atrofida o'tkazilgan qazishmalar natijasida bir 
qancha katta va kichik ibodatxona va butxonalardan iborat katta 
m e’moriy majmua topilgan. M azkur ibodatxona va butxonalar- 
da ilohiylashtirilgan marhum podsho ruhini yo'q lash marosimlari 
o'tkazilgan.
Podsho hayot vaqtida ham xudo timsolida tasvirlangan. Ibo- 
datxonalarda eng muhim diniy marosimlarni o'tkazishga, xudoga 
har xil tortiqlar berish rasmini ado etishga faqat podshoning o ‘zi 
haqli bo'lgan ekan. Bu davrdagi afsonalarda podsholarning Qu­
yosh xudosi bilan oddiy, dunyoviy xotin o'rtasida bo'lgan g'ayrita- 
biiy nikoh natijasida m o'jizaviy tug'ilishlari haqida hikoya qilina­
di. Matnlarda bayon qilinishicha, podsho xudoning m erosxo'ri va 
o ’g 'li sifatida tasvirlangan. Podshoga “Ulug' xudo” va “Xushbaxt 
xudo” degan dabdabali unvonlar berilgan.
Podsho doimo boshqa hamma odamlardan k o 'ra ulug' va ba- 
land qilib tasvirlangan. B a’zan podsho g'ayritabiiy mavjudot sifa­
tida odam boshli mavjudot, masalan, odam boshli arslon - slinks 
ko'rinishda tasvirlangan. Misrlik adiblar M isr xudolari haqida 
ko'pgina adabiy asarlar. miliar va rivoyatlar yozib qoldirganlar.
Shunday qilib, M isr va m isrliklar dini ular m a’naviy 
m adaniyatining tarkibiy qismi hisoblanadi. M isr va m isrliklar 
dinida qadimdan boshlab ularning x o 'jalik hayot tarzi, ijti- 
m oiy-iqtisodiyoti va m adaniyati u yoki bu darajada o 'z ifodasini 
topgan. Shu bois M isr xalqlari tarixi, xo' jaligi, ijtim oiy-iqtisodiy 
tuzumi tarixini o'rganishda m isrliklar dini muhim m anba b o 'lib
xizm at qiladi. Xulosa sifatida shuni aytish joizki, Qadimgi M isr 
va m isrliklar jahon madaniyati tarixida o'zining munosib o 'rn ig a 
ega bo'lgan.