‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

11- § Qadimgi Misr fani va diniy e’tiqodi
Misrda ilmiy bilimlarning rivojlanishi. 
Dehqonehilik, sav- 
do-sotiq, hunarmandchilik, chorvachilik va boshqa sohalami rivoj- 
lantirish uchun misrliklarga ilmiy-amaliy bilimlar juda ham zarur 
boTgan. Shuning uchun ham matematika, geometriya, geografiya, 
astronomiya, tarix, tibbiyot, yer bilimi, veterinariya va qishloq 
xo'jaligi bilimlari ancha erta rivoj topgan.
Qadimgi va O 'rta podsholik davrida misrliklar matematika so- 
hasidajiddiy yutuqlarni qo'lga kiritganlar. Ular 1, 10, 100, ,1000 lik 
va hokazolardan iborat son-sanoq tizimini kashf etganlar. Bu sonlar
73

---

uchun alohida belgilar bo'lgan. Yarim doira o'nni, o iilg a n arqon 
yuzni, nilufar guli belgisi esa ming raqamini bildirgan.
Misrliklar geometriya - “yerni o'lchash” sohasida ham katta 
yutuqlarga erishgan. Chunki, kanallar qazish, dalalarni paykallarga 
ajratish, binolar qurish, sath va hajmlarni oich ash d a geometriya 
fani zarur b o ig an . Misrliklarda kaft, barmoq. qarich va tirsak uzu- 
nlik oichovlari sifatida xizmat qilgan.
Qadimgi Misr astronomlari osmon jismlarini. yulduzlar va 
sayyoralar harakatini o'rganib, o 'z davrida katta yutuqlarga erishgan.
M aium ki, Misrda qishloq xo'jaligi ishlari boshlanishidan av- 
val Nil daryosi toshgan. Bu voqea ravshan yulduz Sirius ertalabki 
shafaqda k o iin g an d an ikki-uch kun o'tib sodir bo'lar edi.
Astronomlar Siriusni ko'rishlari bilan Misr aholisini Nilning 
toshishi va ekish mavsumi boshlanishi haqida xabardor qilar edi. 
Demak, Nil daryosining toshish mavsumini hisoblash ehtiyoji Misr 
astronomiyasini yaratdi.
Misr astronomlari dunyoda birinehi b o iib yulduz va sayyora­
lar xaritasini tuzgan. Yulduz va sayyoralarning joylashuvini ko'rsa- 
tadigan qadimgi xaritalar Misrdagi Senmut maqbarasi. Edfu va 
Dender ibodatxonalarining shiftlarida saqlanib qolgan. Astronomik 
bilimlar mamlakatning ichki va tashqi savdosida katta ahamiyatga 
ega bo ig an .
Misr astronomlari dunyoda birinehi b o iib o ‘zlarining alohida 
quyosh kalendar-taqvimlarini tuzganlar.
Taqvim gako‘rabir-yil 365 kun b o iib , u 12 oyga boiingan. Har 
bir oy 30 kundan iborat b o iib , qolgan 5 kuni bayram hisoblangan. 
Misrliklar tungi vaqtni yulduzlarga, kunduzgi vaqtni quyoshga qa- 
rab belgilaganlar. Vaqtni belgilaydigan qum va suv soatlari ham ilk 
bor Misrda kashf etilgan. Demak, Qadimgi misrliklar Nil toshqini 
vaqtini bilish, kanal, to 'g ’on qurish. dalalarni ekishga hozirlash- 
da astronomiya m aium otlariga tayanganlar. Ular daryo va dengi- 
zlarda suzganlarida, safarga chiqqanlarida astronomiya bilimlariga 
suyangan. Astronomiya fani qishloq xo‘jaligi ishlarida, savdo-sotiq 
aloqalari va harbiy harakatlarda ham katta ahamiyatga ega b o ig an .