‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Q adim gi Sharqiy va Jan ub i-sh arq iy m am lak atlaru in g en g m uhim
tarixiv sanalari
31.
K oreyadagi birinehi C hoson 
davlatinine tashkil topishi
M.av. 
Ill 
asr
32.
Q adim gi Vet davlatlari haqidagi 
dastlabki m a ’lum otlar
M.av. I V - 111 asrlar
33.
N am vet-A ulak d avlatinine ravnaqi
M.av. 11 asr
34.
D astlabki M on va K xm er 
d avlatlarinina tashkil topishi
M.av. 1 asr
35.
Indoneziya va M alakka yarim orolida 
ilk d avlatlarnina vujudga kelishi
M ilodiy 1-IV asrlar
359

---

IBRATLI HAYOT Y O U
A joyib inson, bilim don, ayni paytda 
o ‘ta k am tirin olim A bdujabbor K abirov 27 
m artda 2014- yili 76 yoshlarida vafot etdi.
U lar 1938-yil 2-yanvar kuni Toshkent 
viloyati K eles tum anida oddiy o ‘zbek 
oilasida tu g ‘ildilar. O talaridan 6 yoshda 
yetim qolib, onalari q o i i d a m am lakat 
uchun o g 'ir iqtisodiy qiyinchiliklar davrida 
m aktabda o ‘qib, darslardan s o 'n g onalariga 
jam o a x o ‘jaligi va uy yum ushlarida 
yordam
berib 
b alo g ‘atga 
yetdilar. 
D onilaning tengdosh, sinfdoshlari ularni 
a ’lo o ‘qiganlarini doim o eslab turishadi. 
16 yoshlarida m aktabni muvafFaqiyatli 
tugatib N izo m iy nom idagi Toshkent D avlat 
Pedagogika institutiga o ‘qishga kirdilar. Yosh A bdujabborda institut 
tarix-filologiya fakultetida O 'zb ek isto n tarixi, arxeologiya fanlaridan dars 
bergan akadem ik olim Yahyo G 'ulom ov, ularning shogirdlari boMajak 
akadem ik A hat M uham m adjonovlaiTii m a ’ruza va am aliy m ashg‘ulot!ari 
katta qiziqish u y g ‘otdi.
0 ‘qishni 1959-yili tugatgan A .K abirov biroz m aktabda ishlagach, 
O'zbekistoin R espublikasi F anlar akadem iyasi A rxeologiya institutiga 
aspiranturaga kirib, “0 ‘zbekistonda qoyatosh suratlarini tadqiq etilishi"’ 
m avzusida nom zodlik dissertatsiyasi m avzusi ustida ish olib bordi ham da 
Sarm ishsoy, Zarautsoy, B ironsoydagi petrogliflarga oid ajoyib chizm a, 
yo zm a m a'lu m o tlar to ‘plab, ilm iy m aqolalar bilan to ‘plam larda, ilmiy 
konferensiyalarda chiqa boshlaydi. U ning m aqolalari N ovosibirsk, 
M oskvadagi m axsus arxeologik jurnallard a chop etiladi. Olim 1974- 
yili tarix fanlari nom zodligi unvonini olish uchun dissertatsiyani 
m uvaffaqiyatli him oya qilgach, 1978-yili uning “ S arm ishsoyning qoya 
toshlaridagi suratlar” noinli m onografiyalari chop etilishi arxeologiyaning 
ushbu sohasida m uhim voqea b o 'ld i desak m u b o lag 'a boMmaydi. M ening 
bilishim cha yurtim izning boy qoyatosh suratlari haqida A .K abirovdan 
keyin arzigulik biror bir m onografik asar chop etilm adi.
360

---

0 ‘sha yili olim hayotida yana bir m uhim o ‘zgarish ro ‘y berdi. U 
o ‘zining arxeolgiya institutidagi 19 yillik faoliyatidan so 'n g Iosh ken tga 
qaytib ToshD U (hozirgi 0 ‘zM U ) tarix fakultetida prof. I.M .Jabborov 
rahbarligidagi “Q adim gi dunyo va o ‘rta asrlar tarix i” kafedrasiga 
katta o 'qitu vchilikka ishga qabul qilindilar. U stozlari Ya. G 'ulom ov, 
A. M uham m adjonovlardan chuqur bilim , m ohir pedagogiklik sirlarini 
m ukam m al o ‘zlashtirgan A bdujabbor K abirov tez orada talabalarning 
sevim li ustoziga aylandilar. “Q adim gi Sharq tarixi”, “Tarixni o ‘qitish 
usullari”, “ Ibtidoiy jam iy at tarixi” kabi fanlardan m a ’ruzalar o 'tib , 
am aliy m ash g ‘ulotlarni bajarib bordilar. A vvalari ilm iy m aqolalar, 
m onografiyalar ularning qiziqish doiralarida b o ‘Isa endilikda talabalar 
uchun A .Sagdullaev bilan “O 'rta O siyo arxeologiyasi” darsligi (1990-yil), 
um um ta’lim m aktablari 6 -s in f o'qu v ch ilari uchun “Jahon tarixi” darsligi 
(2001-yil) nashr etilib oradan 20-30 yil o 'tg a n b o 'ls a ham ular o 'z qadrini 
y o 'q o tg a n i y o ‘q. Ushbu xotim ani y ozar ekanm an m en A .K abirovni 
so 'n g g i 5-6 yil davom ida “Q adim gi Sharq tarixi” darsligi ustida qanday 
ishlaganlari guvohi b o 'lg an im n i alohida eslaym an. D arslik 2012-yil 
topshirilishi kerak edi. Lekiu A bdujabbor K abirov A .M uham m adjonovga 
, M .lshoqovga taqrizga berib ularning fikrlarini bilish uchun 2014-yilning 
boshlarigacha qayta-qayta ishlab to'ldirdilar. A fsuski bu zam onaviy ju d a
zarur darslik olim ning hayotliklari paytida nashrdan chiqm adi, lekin 
biz uning do'stlari. shogirdlari 
darslikni bakalavr tarixchilar q o 'lig a 
yetib borishi uchun barcha to ‘siqlarni y o ‘qotish um ididam iz. E tnologiya 
kafedrasida 1999-yildan m agistrlarni 
tayyolashda dotsent A .K abirov 
qator m axsus fanlar “Toponim ika” (“E tnotoponim ika”), “0 ‘zbek lam in g 
m oddiy m adaniyati”, bakalavr tarixchi va arxeologlar uchun “0 ‘rta 
O siyoning sug'orilishi tarixi”, “Jahon xalqlari etnologiyasi" fanlaridan 
dars o'tdilar. A .K abirov o 'q itg an , tarbiyalagan yuzlab m agistrlar, m inglab 
tarixchilar ularni bilim don ustoz, ibratli inson sifatida eslavdilar. U lar 
yaratgan darslik va m onografiyalar o ‘nlab yillar y osh avlodni tarbivasida 
xizm at qilishiga ishonam iz. O lim ning orzulari k o ‘p edi. Biz ham korlikda 
“N u ro tata rix i” kitobiniyozish ustida so 'n g g i 1-2 yil davom ida ishlayotgan 
edik. N urotaga 2 m arta ilmiy safarga ham borib kelgan edilar.
A bdujabbor K abirov ajoyib olim, ju d a m ehribon ustoz, o ‘ta kam tarin 
halol-pok inson edilar. U larning xotiralari biz d o 'stlari va shogirdlari 
qalbida abadiy qoladi.