‘z b e k ist 0n r espublik asio liy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

4-§. Qadimgi Troya va Frigiya podsholiklari
Troya podsholigi. 
Kichik Osiyoning shim oli-g'arbiy burcha- 
gida 
Gissarlik 
tepaligi qad ko'tarib turadi. Arxeolog olimlar bu 
tepalikni qazib ochganlarida. u qadimgi 
Troya 
shahrining o'rni 
ekanligini aniqlaganlar. Bundan 4 ming yil muqaddam bu shahar 
Troya podsholigining markazi bo'lgan ekan. M.av. XXII asrda sha­
har dushmanlar tomonidan talanib, yoqib, vayron qilingan. M.av. 
XVIII—XIII asrlar orasida Troya gullab-yashnagan. U yerda Xet- 
tlarga qarindosh qabilalar yashagan. Troya shahri tosh va pishiq 
g'ishtlar bilan terilgan mudofaa devorlari bilan o'ralgari edi. Sha­
har ichida podsho saroyi, m a’muriy binolar, ibodatxona, badavlat 
kishilar, amir-amaldorlar va sarkardalarning muhtashanx saroylari 
qad ko'tarib turardi. Troya podsholigi tepasida podsho o'tirib, u 
davlatni oqsoqollar kengashi va xalq yig'ini bilan maslahatlashib 
boshqargan. Podsholik taxti otadan bolaga meros bo'lib o'tgan. 
Troyaliklar o g 'ir aslaha bilan qurollangan nayzadorlar, o'q-yoy 
bilan qurollangan piyoda, otliq va ot qo'shilgan jang aravalaridan 
iborat kuchli qo'shinga ham ega boiganlar.
M.av. XVIII-XIII asrlarda podsholikda dehqonchilik, hunar­
mandchilik, chorvachilik va savdo-sotiq rivojlangan. Troyaliklar 
yilqichilikka alohida e ’tibor berganlar. Ular otlardan xo'jalik va 
harbiy maqsadlarda keng foydalangan. Tarixchi Gerodot troya- 
liklarni “
ot o ‘rgatuvchilar”,
 
deb, ularning jang aravalarini ham 
tilga olgan edi.
213

---

M.av. 1300-yilda Troyada qattiq zilzila b o iib , shahar katta talo- 
fat koTgan. Zilzila natijasida aholining bir qismi halok bo ig an .
Y u n on -T roya urushlari oqibatlari. 
M.av. 1260-yilda Miken 
shohi Agamennon boshliq Yunon shahar-davlatlarining floti Troya 
ustiga bostirib keladi. Troya shohi 
Priam 
frigiyalik, likiyalik va 
frakiyaliklami yordamga chaqirib, ular kelgunlariga qadar kurashni 
boshlab yuboradi. Urush 10 yil davom etadi. Yunon - troya urush­
lari, Troya fojiasi va yunonlar hiylasi yunon baxshisi Gomernitig 
mashhur “Iliada” dostonida ajoyib tarzda ta 'rif va tavsif etilgan.
Yunonlar Troyani ishg'ol qilish uchun uzluksiz janglar olib bor- 
ganiar. Chunki shahar qalin, mustahkam mudofaa devorlari bilan 
o ia lg a n edi. Ular har qancha urinmasin shahar ichkarisiga kira ol- 
maganlar. Chunki troyaliklar o'z] arming jonajon shaharlarini mar- 
donavor himoya qilganlar.
Shaharni jang bilan olishga ko‘zi yetmagan yunonlar harbiy 
hiyla ishlatishga jazm qiladilar. Ular Yunonistomiing Itaka oroli 
shohi Odisseyning maslahati bilan vog'ochdan katta ot yasaydilar. 
Yog‘och ot ichigajasur jangchilarni joylab, uni Troya shahri devori 
tagiga olib borib qo ‘yadilar. Troyaliklar shubhalanmasliklari uchun 
yunonlar shahar devori atroflaridan chekinib dengizdagi kemalari- 
ga borib o'rnashadilar. Troyaliklar yimonlarning m ash'um hiylasi- 
dan bexabar shahar devori ostidagi ulkan yog'och otni xotirjamlik 
bilan shaharga olib kirib. uni tomosha qiladilar. Tomoshadan ke- 
yin troyaliklar xotirjam b o iib uyquga ketadi. Fursatdan foydala- 
nib yunon jangchilari yog‘och ot ichidan chiqib uyquda yotgan 
darvoza posbonlarini oidivib shahar darvozasini ochadilar. Bu 
vaqtda yunon askarlari kemalardan qaytib kelib shaharga bostirib 
kirishga tayyor turgan edi. Shundan so‘ng yunon jangchilari sha­
harga seldek bostirib kiradi. G ‘aflatda qolgan troyaliklar uyg'onib, 
yunonlar bilan ayovsiz jang boshlaydilar. Yunonlar qal’adagi aho- 
lini shafqatsiz ravishda qirgin-barot qiladi. Shaharni talon-taroj 
qilib. unga o‘t qo'yadilar. Ular ko‘p o i j a va asirlar bilan Yunon­
istonga qaytadi. Qaytishda dengizda halokatga uchrab, ko ’pchiligi 
halok b o ia d i. Yunonlar ketgach Troya 400-yilcha tashlandiq holda 
x aro b b o iib y o ta d i. M. av. 700-yilda Yunonlar Troya o'rnida yangi
214

---

Ilion 
shahrini bino qiladilar. Garchi shahar qayta tiklangan boTsa 
ham. o'zining avvalgi darajasiga ko'tarila olmaydi. Troya dastlab 
Frigiya va Lidiyaga, keyinchalik esa birin-ketin Eron. Makedoniya, 
Pergam, Rim va Vizantiya hukmdorlarining ta ’siriga tushib qoladi.