‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I



Download 11 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/415
Sana07.08.2021
Hajmi11 Mb.
#140757
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   415
Bog'liq
PEDAGOGIKA

y -   7M2>/i 
17j 
< * > £ £ « .
r.a rk a z i


o ‘simliklarning  ildizini  kovlab  olish,  suv  manbalarini  izlab topish  kabi 
harakatlarni  amalga  oshirishni  o ‘rgatganlar.  Bunday  harakatlar qabila 
(urug‘)ning tajribali  kishilari yoki keksalar tomonidan amalga oshirilgan. 
Oddiy  kundalik  ehtiyojlarni  qondirish  yo‘lida  olib  borilayotgan  xatti- 
harakatlar  asosida  yoshlarga  mavjud  tajribalar  asosidajma’lumotlarni 
berib,  ularda  amaliy ko‘nikmalarni  shakllantirganiar.  Turli tovushlarni 
chiqarish  yordamida  atrofdagilarni  yaqinlashayotgan  xavfdan  ogoh 
qilishni  bolalar kattalarning  namunalari asosida o ‘zlashtirganlar.  Nutq 
va yozuv paydo b o ‘lgunga qadar bu  kabi harakatlar imo-ishoralar asosida 
amalga  oshirilgan.  Kishilik  tarixida  tub  inqilobni  sodir  etgan  nutq  va 
yozuvning  paydo  b o ‘lishi,  shuningdek,  urug‘  jamoasi  t o m o n id a n  
bajariladigan  m ehnat  faoliyatining  turli  sohalarga  ajralishi  yoshlarga 
nisbatan  munosabatning ilg'or (progressiv) xarakter kasb etishiga  imkon 
berdi.
Turli  tabiiy  ofatlar t a ’siridan  himoyalanish,  kishilar  hayotiga  xavf 
solayotgan  kasalliklarni  davolash,  hayot  kechirish  uchun  yetarli  oziq- 
ovqatlarni  jam lab  olishga  boMgan  tabiiy  ehtiyoj  yoshlarga  hayotiy 
tajribalarni  m a ’lum  m ehnat  faoliyati  yo‘nalishida  yetarlicha  bilimga 
ega  boMgan  kishilar to m onidan  berilishi  maqsadga  muvofiq  ekanligini 
ko‘rsatdi.  Natijada  bolalarga  hayot  tajribalarini  o ‘rgatuvchi  kishilar 
guruhi  shakllandi  ham d a  bolalarga  m a ’lum  yo ‘nalishlar  b o ‘yicha 
bilimlarni  berish  maxsus  ajratilgan joylarda  tashkil  etila  boshlandi.
Dastlabki  maktablarqadimgi Sharqda  (Vavilon,  Misr,  Hindistonda) 
paydo  boMib,  ularda  bolalarga  m a ’muriy-xo'jalik  boshqaruvi  asoslari 
o ‘rgatilgan.
Antik  davrda  maktablar  Sparta,  Afina  va  Rim  tarbiya  tizimining 
muhim  tarkibiy  qismi  sifatida  faoliyat  olib  borganlar.
(;  Qadimgi  Yunonistonda  bunday joylar  akademiva  deb  nomlangan. 
«Akademiya»  s o ‘zi  afsonaviy  q a h ram o n  Akadema  n om id a n   kelib 
chiqqan.  Eramizdan  avvalgi  IV asrda Afina  yaqinidagi Akadema  nomi 
bilan  nomlanuvchi joyda  Platon  o ‘z  shogirdlariga  m a’ruzalar  o ‘qigan 
boMib,  keyinchalik  t a ’lim  tashkil  etiluvchi  maskan  ham  shunday  nom 
bilan  atala  boshlagan.  Qadimgi  Rim  va  Yunonistonda  bolalarga  bilim 
berish  faylasuflar zimmasiga  yuklatilgan.
Jamiyatning tabaqalanishi  natijasida,  quldorlik tuzumida bolalarni 
ta’lim  maskanlariga olib borish va olib kelish vazifasini qullar bajarishgan 
va  ular  «pedagog»  deb  nomlanganlar.  Ushbu  tushunchaning  m a ’nosi 
«bola  yetaklovchi»  demakdir.


Tarixiy  taraqqiyotning  keyingi  bosqichlarida  bolalarga  tizim li 
bilimlarni berish  bilan  doimiy shug‘ullanuvchi  kishilar aynan  shu  nom  
bilan  atala  boshlaganlar.
F e o d a liz m   d a v rid a   aksariyat  m a k t a b l a r   masjid  ( m u s u l m o n  
mamlakatlarida) yoki  ibodatxonalar (Hindiston)  qoshida tashkil  etilgan. 
Bunday  maktablarda  yoshlarga  diniy  bilimlar  bilan  birga  dunyoviy 
bilimlar  ham  o ‘rgatilgan.
0 ‘rta  asrlar  davrida,  Sharqda  ak adem iya  ko‘rinishidagi  t a ’lim 
muassasalari  ham  faoliyat  yuritgan  boMib,  ular  «Donishm andlar  uyi» 
(IX asr,  Bag‘dod),  « M a’mun  akademiyasi»  (XI  asrboshlari,  Xorazm), 
observatoriyalar  qoshidagi  jam iyatlar  (XV  asr,  Samarqane)  tarzida 
nomlangan.  Akademiyalarga  turli  fan  yo ‘nalishlari  b o ‘yicha  kuchli 
bilimga ega boMgan  qomusiy olimlar jalb etilgan  boMib,  ular to m onidan  
matematika,  geodeziya,  mineralogiya,  meditsina,  astronomiya  kabi 
y o ‘nalishlarda  keng  koMamli  tadqiqotlar  olib  borilgan.
0 ‘rta  a s rla r  h a m d a   k a p ita l  ish la b   c h iq a r is h ig a   a s o s l a n g a n  
j a m iy a t la r d a   a k a d e m iy a   ( S h a r q d a   m a d r a s a ) l a r   k o ‘r in i s h id a g i  
maktablarda  m a’naviy-axloqiy  jihatdan  yetuk,  turli  sohalar  b o ‘yicha 
m ukam mal  bilimga  ega  pedagoglarning  faoliyat  yuritishlariga  alohida 
aham iyat  qaratilgan.  C h u n o n c h i,  M u h a m m a d   Tarag‘ay  U lug‘bek 
tom onidan Ь а ф о etilgan  madrasalarda  o ‘z davrining taniqli  olimlari  — 
Ali  Qushchi,  Taftazoniy,  Qozizoda  Rumiy,  Mavlono  M u h a m m a d , 
GMyosiddin  Jam shid  Koshiy,  M u in id d in   Koshiy  h a m d a   M a n s u r  
Koshiylar talabalarga  t a ’lim  berganlar.
XIX  asr  oxiri  hamda  XX  asr  boshlarida  yuzaga  kelgan  jadidizm  
harakatining  asoschilari,  taniqli  m a ’rifatparvarlar  —  M a h m u d x o ‘ja 
Behbudiy,  Munavvar  Qori,  H am za  H a kim z o da   Niyoziy,  Abdulla 
Avloniy,  Abduqodir  Shakuriy,  Ismatulla  Raxmatullayev,  A b d u ra u f 
Fitrat,  Isohxon  Ibrat  va  boshqalar  aholi  orasida  nafaqat  murabbiy, 
balki  m a ’naviy  yetuk  inson  sifatida  ham   no m   qozondilar.

Download 11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   415




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish