o'rta sid a g i o 'za ro a lo q a d o rlik va bog'liqlik
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ning asosida kadrlar tayyorlash
milliy modeli va uning mohiyati yoritiladi. Milliy modelning o'ziga
xos xususiyati mustaqil ravishda t o ‘qqiz yillik umumiy o ‘rta hamda
uch yillik o ‘rta maxsus, ka sb-hunar t a ’liminining joriy etilishi bilan
belgilanadi. Bu esa o ‘z navbatida umumiy t a ’lim dasturlaridan o ‘rta
maxsus, k asb -h u nar t a ’limi dasturlariga o ‘tilishiga zamin yaratadi1.
K a d rla r tayyorlash milliy m odelining asosiy tarkibiy qismlari
quyidagilardan iboratdir:
1. Shaxs kadrlar tayyorlash tizimining bosh subyekti va obyekti,
t a ’lim sohasidagi x iz m a tla rn in g iste ’m o lc h isi va ularni am alga
oshiruvchidir.
Shaxs uzluksiz t a ’lim j a r a y o n id a d u n yo v iy, ilmiy bilim larni
o ‘zlashtiradi, fan asoslarini puxta egallaydi, ishlab chiqarish sohalari
bilan tan ish a d i, shuningdek, o ‘zida ijtimoiy t a ’sirlar y o rdam ida
m a ’naviy-axloqiy sifatlarni tarbiyalab boradi. Shaxsda o ‘zlashtirilgan
bilim, faoliyat ko'nikmalari va hayotiy tajriba asosida kasbiy mahorat
ham shakllanib boradi. Yuksak m a ’naviy-axloqiy sifatlar va yuqori
darajadagi kasbiy malakaga ega bo ‘lish uchun shaxs o ‘z oldiga muayyan
maqsadni qo'ya olishi hamda unga erishish yo‘lida tinimsiz izlanishi,
o ‘q ib -o ‘rganishi lozim. Shundagina u ijtimoiy raqobatga chidamli,
malakali kadr bo'lib shakllanadi.
O 'z - o 'z i n i anglash tuyg 'u sig a ega b o 'Iis h , t a ’lim sohasidagi
xizm atlardan to'laqonli, samarali foydalana olish, ilmiy va kasbiy
bilimlarni puxta o'zlashtirishga erishish shaxsga yetuk mutaxassis bo'la
olishi uchu n poydevor yaratadi. Inson kamoloti, eng avvalo, uning
o'ziga bog'liqdir. Shu bois milliy dasturda shaxs va uning kamolotini
shakllantirishga alohida e ’tibor qaratilgan.
«Ta’lim xizmatlarining iste’molchisi sifatida shaxsga davlat ta ’limini
olish va kasb-hunar tayyorgarligidan o'tish kafolatlanadi. T a ’lim olish
jarayonida shaxs davlat t a ’lim standartlarida ifoda etilgan talablarni
bajarishi shart.
Shaxs t a ’lim xizmatlarining yaratuvchisi sifatida tegishli malaka
darajasini olgach, ta ’lim, moddiy ishlab chiqarish, fan, madaniyat va
xizmat ko'rsatish sohasida faoliyat ko'rsatadi va o 'z bilimi ham da
tajribasini o'rgatishda ishtirok etadi»2.
2. Davlat va iamivat ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini
tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlarni tayyorlash
va ularni qabul qilib olishning kafillaridir.
Shaxs kam oloti nafaqat o 'z i u c h u n , balki davlat va jam iy a t
taraqqiyoti, ravnaqi uchun ham m uhim ahamiyatga egadir. Binobarin,
fuqarolari yuksak m a’naviyatga ega jamiyat h ar to m o n la m a taraqqiy
eta oladi.
Shaxs va davlat (jamiyat) o ‘rtasidagi aloqa ikki t o m o n la m a
xususiyatga ega. Shu bois har qanday davlat (jamiyat) o ‘z fuqarolarining
yashashi, m ehnat qilishi, iqtidori va salohiyatini ro‘yobga chiqarishi,
uni namoyon eta olishi uchun yetarli darajada shart-sharoit yaratib
bera olishi lozim. Respublika ta ’lim tizimida davlat va jamiyat shaxsning
har tomonlam a shakllanishi, o ‘zligini namoyon eta olishi uchun yetarli
darajada shart-sharoit yaratib berish mas’uliyatini o ‘z zimmasiga oluvchi
subyekt sifatida namoyon bo‘ladi.
Davlat va jam iy a t t a ’lim m u assa sala rin in g yuqori m alakali
raqobatbardosh mutaxassislarni tayyorlash yo‘lidagi faoliyatini ham
uyg‘unlashtiradi ham da quyidagilarga kafolat beradi:
— fuqarolarning bilim olish, kasb tanlash va o ‘z malakasini oshirish
huquqlarining ro‘yobga chiqarilishiga;
— majburiy umumiy o ‘rta t a ’lim hamda akademik litsey yoki kasb-
hunar kollejida t a ’lim olish yo‘nalishini tanlash huquqi asosida majburiy
o ‘rta maxsus, kasb-hunar t a ’limini olishga;
— davlat grantlari yoki pulli-shartnomaviy asosda oliy t a ’lim va
oliy o ‘quv yurtidan keyingi t a ’limni olish huquqiga;
— davlat t a ’lim muassasalarini mablag‘ bilan ta ’minlashga;
— ta ’lim oluvchilarning o ‘qishi, turmushi va dam olishi uchun shart-
sharoitlar yaratish borasidagi vazifalarning hal etilishida jamoatchilik
boshqaruvini rivojlantirishga;
— t a ’lim ja ra y o n i q a tn a sh c h ila rin i ijtimoiy jih a td a n q o ‘llab-
quvvatlashga;
— sog‘liq va rivojlanishida nuqsoni bo ‘lgan shaxslarning ta ’lim
olish iga1.
3.
Uzluksiz t a ’lim malakali, raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning
asosi bo ‘lib, ta ’limning barcha turlari, davlat ta ’lim standartlarini, kadrlar
tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko‘rsatish muhitini o ‘z
ichiga oladi.
Uzluksiz t a ’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, 0 ‘zbekiston
Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta ’minlovchi, shaxs,
jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy
ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor soha bo ‘lib, ijodkor, ijtimoiy faol,
m a’naviy boy shaxsning shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh
kadrlarning jadal tayyorlanishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratadi1.
Uzluksiz t a ’lim jarayoni shaxsning har to m o n la m a qaror topishi
uchun eng qulay davr sanaladi. Mazkur davrda shaxs fan asoslari hamda
k a sb -h u n a r m a ’lumotlarini o ‘zlashtiradi, yuksak m a ’naviy-axloqiy
sifatlarga ega shaxs va malakali kadr sifatida kamol topib boradi. U nda
muayyan dunyoqarash shakllanadi.
0 ‘zbekiston Respublikasida uzluksiz ta ’lim Davlat t a ’lim standartlari
h a m d a o ‘quv dasturlari talablariga muvofiq tashkil etiladi.
Uzluksiz t a ’limni tashkil etish muayyan tamoyillarga asoslanadi.
Jumladan:
— t a ’limning ustuvorligi;
— t a ’limning demokratlashuvi;
— t a ’limning insonparvarlashuvi;
— t a ’limning ijtimoiylashuvi;
— t a ’limning milliy y o ‘naltirilganligi;
— t a ’lim va tarbiyaning uzviy bog‘ 1 iqligi, bu ja ra yonning har
to m o n lam a kamol topgan insonni shakllantirishga yo‘naltirilganligi;
— iqtidorli yoshlarni aniq iash , ularga t a ’lim ning eng yuqori
darajasida, izchil ravishda fundamental va maxsus bilim olishlari uchun
shart-sharoitlar yaratish2.
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da uzluksiz t a ’limni isloh qilish
yo ‘nalishlari ham aniq ko‘rsatib berilgan. M azk ur y o ‘nalishlar sirasiga
quyidagilar kiradi: kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash; pedagoglarning
kasbiy nufuzini oshirish; davlat va nodavlat t a ’lim muassasalarining
turlarini rivojlantirish; t a ’lim tizimini tarkibiy jih a td a n qayta qurish;
t a ’lim dasturlarini tubdan o ‘zgartirish; majburiy o ‘rta umumiy ta ’limdan
o ‘rta maxsus, kasb-hunar t a ’limiga o ‘tilishini t a ’minlash; yangi tipdagi
o ‘q u v m u a s s a s a la rin i v u ju d g a k e ltir is h ; y a n g i k a s b - h u n a r va
mutaxassisliklar b o ‘yicha kadrlar, shu ju m la d a n , boshqaruv tizimi
kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish;
t a ’limning barcha daraja va bo‘g‘inlarida ta ’lim oluvchilarning m a ’naviy-
a x lo q iy fazilatlarini rivojlan tirish; t a ’lim n i b o s h q a ris h tiz im in i
takomillashtirish, ta ’lim muassasalarini mintaqalashtirish; shaxsga t a ’lim
berish va uni tarbiyalashda oila, o ta -o n a la r, j a m o a t tashkilotlari,
1 K adrlar tayyorlash milliy dasturi //O liy ta ’lim: m e’yoriy hujjatlar to ‘plami. — Toshkent:
Sharq nashriyot-m atbaa aksiyadorlik kom panfyasi Bosh tahririyati. 2001. — 31-bet.
! Q ‘slja m anba. 31-32-betlar.
mahallalar, xayriya va xalqaro fondlarning rolini kuchaytirish; t a ’lim
jarayoni va kadrlar tayyorlash sifatiga xolis baho berish tizimini yaratish;
t a ’lim tizimini moliyaviy, moddiy-texnika va boshqa tarzdagi resurslar
bilan t a ’minlash mexanizmlarini shakllantirish; uzluksiz t a ’limni fan
va ishlab chiqarish bilan integratsiyalashtirishning puxta mexanizmlarini
ishlab chiqish; chet el va xalqaro tashkilotlar bilan ham korlikni
kengaytirish; tu b yerli millatga m an su b b o ‘lmagan shaxslar zich
yashaydigan joylarda ularning o ‘z on a tillarida ta ’lim olishlari uchun
tashkiliy va pedagogik shart-sharoitlarni yaratish; ta’limning barcha
darajalarida t a ’lim oluvchilarning huquqiy, iqtisodiy, ekologik va
sanitariya-gigiyena t a ’limi hamda tarbiyasini takomillashtirish1.
Uzluksiz t a ’lim quyidagi t a ’lim turlarini o ‘z ichiga oladi:
— maktabgacha t a ’lim;
— umumiy o ‘rta t a ’lim;
— o ‘rta maxsus, kasb-hunar t a ’limi;
— oliy t a ’lim;
— oliy o ‘quv yurtidan keyingi t a ’lim;
— kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash;
— maktabdan tashqari t a ’lim.
Maktabgacha t a ’lim bolaning sog'lom, har tomonlam a kamol topib
shakllanishini t a ’minlaydi, unda o ‘qishga intilish hissini uyg‘otadi, uni
m untazam t a ’lim olishga tayyorlaydi ham d a bola olti-yetti yoshga
yetguncha davlat va nodavlat maktabgacha t a ’lim muassasalari va
oilalarda amalga oshiriladi. Bu kabi t a ’lim muassasalarining faoliyatini
tashkil etishda mahallalar, jam o at va xayriya tashkilotlari, xalqaro
fondlar faol ishtirok etadi.
Keyingi yillarda maktabgacha ta ’lim muassasalarining yangi tarmog‘i
shakllanib bormoqda. Bu o ‘rinda «Xonadon bog‘chasi» hamda «Bolalar
bog‘chasi — boshlang‘ich maktab» majmualarini misol qilib keltirish
mumkin. M aktabgacha t a ’lim muassasalarida bolalarga tasviriy s a n ’at,
musiqa, til va k om puter savodxonligini o ‘rgatuvchi guruhlar tashkil
etilmoqda. Bu kabi harakatlar maktabgacha ta ’lim yoshidagi bolalarning
«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» talablari asosida m a ’naviy-axloqiy
tarbiyalashga xizmat qiladi.
U m um iy o ‘rta t a ’lim t o ‘qqiz yillik majburiy xarakterdagi umumiy
h a m d a uch yillik majburiy-ixtiyoriy xarakterdagi o ‘rta maxsus, kasb-
h u n a r t a ’limidan iborat. U m um iy o ‘rta t a ’lim boshlang‘ich t a ’limni
h a m qamrab oladi. M azkur bosqichda o ‘quvchilarning fanlar asoslari
b o ‘yicha muntazam bilim olishlari, ularda bilim olish ehtiyojining yuzaga
k e li s h i, asosiy o ‘q u v - i l m i y va u m u m m a d a n i y b i l i m l a r n i n g
o ‘zlashtirishlari, milliy va um umbashariy qadriyatlarga asoslangan
m a ’naviy-axloqiy fazilatlar, mehnat, ijodiy fikrlash, atrof-muhitga ongli
m u no sa b a td a boMish, shuningdek, kasb tan la sh ko ‘n ikm alarinin g
shakllanishi uchun pedagogik shart-sharoit yaratiladi. Davlat tom onidan
tasdiqlangan namunadagi attestat o ‘quvchilarning um umiy o ‘rta va
o ‘rta maxsus, kasb-hunar m a ’lumotiga egaliklarini belgilaydi.
0 ‘quvchilarni kasb-hunarga yo ‘naltirish vazifasi m aktab jam oasi
va o ta -o n a la r hamkorligida o ‘quvchilarni kasb-hunarga y o ‘naltirish
va psixologik-pedagogik tash h is m arkazlari rahbarligida a m a lg a
oshiriladi.
Q ‘qish muddati uch vil boMgan maiburiv o ‘rta maxsus. kasb -hunar
t a ’limi uzluksiz t a ’lim tizim ining mustaqil turi sanalib, u m um iy o ‘rta
t a ’lim negizida tashkil etiladi. 0 ‘rta maxsus, k a sb -h u n a r t a ’limining
ikki m uhim yo ‘nalishi boMgan — akadem ik litsey yoki k a s b -h u n a r
ko lle jid a t a ’lim olish o ‘q u v c h ila r t o m o n i d a n ixtiyoriy ra v ish d a
tanlanadi.
Akademik litsey o ‘quvchilarning imkoniyatlari va qiziqishlarini
hisobga olgan holda ularning jadal intellektual rivojlanishi c h u q u r,
so h a la sh tiriig an , ta b a q a la s h tirilg a n , kasbga y o ‘naltirilgan t a ’lim
olishlarini t a ’minlash m aqsadida davlat t a ’lim standartlariga muvofiq
o ‘r ta m ax su s t a ’lim b e r u v c h i , y u r id i k m a q o m g a e ga t a ’lim
muassasasidir.
Akadem ik litseylarda o ‘q uv c h ila r o ‘zlari ta n la b olg an t a ’lim
y o ‘nalishi (gumanitar, texnika, agrar va boshqa sohalar) b o ‘yicha bilim
saviyalarini oshirish hamda o ‘zlarida fanni c huqur o ‘i^anishga qaratilgan
maxsus kasb-hunar k o ‘nikmaiarini shakllantirish imkoniyatiga ega
boMadilar.
Akademik litseylar asosan oliy o ‘quv yurtlari qoshida tashkil etiladi.
K a s b -h u n a r kollejlari esa o ‘quvchilarning m uayyan k a s b -h u n a rg a
moyilligi, layoqatlari, bilim va ko ‘nikmalarini c h u q u r rivojlantirish,
ularning tanlangan yo‘nalishlar b o ‘yicha bir yoki bir necha z am onaviy
kasb sirlarini egallash imkonini beradi.
K asb-hunar kolleii
0
‘quvchilarning kasb-hunarga moyilligi, bilim
va ko'nikmalarini c h u qur rivojlantiruvchi, tanlab olingan ka sb-hunar
b o 'y ich a bir yoki bir necha ixtisosni egallash imkonini yaratish
maqsadida tegishli davlat t a ’lim standartlari doirasida o ‘rta maxsus,
k a s b - h u n a r t a ’lim in i b e ru v c h i, y u rid ik m a q o m g a ega t a ’lim
muassasasidir.
K asb-hunar kollejlari yangi tipdagi t a ’lim muassasalari b o ‘lib,
u l a r n i n g j i h o z l a n g a n l i k d a ra ja s i, p e d a g o g ik ta r k i b n in g p u x ta
tanlanganligi, shuningdek, o ‘quv jarayonining zamonaviy texnika va
texnologiyalar yordamida tashkil etilishi alohida e ’tiborga loyiq.
Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarining bitiruvchilariga davlat
t o m o n i d a n tasd iq la n g a n n a m u n a d a g i d ip lo m la r beriladi. U shbu
diplomlar asosida bitiruvchilar t a ’limning keyingi bosqichlarida o'qishni
davom ettirish yoki egallangan ixtisos va kasb-hunar bo'yicha mehnat
faoliyati bilan shug'ullanish huquqini qo'lga kiritadilar.
Oliy t a ’lim o 'r ta maxsus, kasb-hunar t a ’limi negiziga asoslanib,
ikki b osqich (bakalavriat h a m d a m a g is tra tu ra )d a tashkil etilib,
mutaxassisliklar yo'nalishlari bo'yicha xalq xo'jaligining turli sohalariga
oliy m a ’lumotli mutaxassislarni tayyorlaydi. Oliy t a ’lim muassasalariga
talabalar qabul qilish davlat grantlari negizida va pullik-shartnomaviy
asosda amalga oshiriladi.
Bakalavriat — mutaxassisliklar yo'nalishi bo'yicha fundamental va
amaliy bilim beradigan, t a ’lim olish muddati kamida to'rt yil davom
etadigan tayanch oliy t a ’lim.
Bakalavr darajasiga ega bo'lgan shaxs oliy ta ’lim tizimi yo'nalishidagi
o'zi tanlagan soha bo'yicha oliy m a ’lumotli mutaxassis hisoblanadi va
davlat klassifikatorida belgilangan lavozimda ishlash huquqiga ega
bo'ladi.
Magistratura aniq mutaxassislik bo'yicha fundamental va amaliy
bilim beradigan, bakalavriat negizida ta ’lim muddati kamida ikki yil
davom etadigan oliy t a ’lim bo'lib, magistraturadagi tahsil yakuniy
klassifikatsion davlat attestatsiyasiga muvofiq olib boriladi.
Magistr bakalavr darajasidagi mutaxassisdan farqli m a ’lum ixtisoslik
bo'yicha t a ’lim olgan yuqori malakali mutaxassis hisoblanib, u ilm-
fan sohasida, ishlab chiqarishning mas’uliyatli lavozimlarida faoliyat
ko'rsatadi. U aspiranturaga kirish huquqiga ega.
O'zbekiston Respublikasida quyidagi turdagi oliy ta ’lim muassasalari
faoliyat ko'rsatadi:
Oliv o ‘quv vurtidan kevingi t a ’lim jamiyatning oliy malakali ilmiy
va ilmiy pedagog kadrlarga boMgan ehtiyojlarini qondirish, shaxsning
ijodiy t a ’lim — kasb-hunar manfaatlarini qanoatlantirishga qaratilib,
oliy o ‘quv yurtlari va ilm iy-tadqiqot m uassasalarida aspirantu ra,
a d ’yunktura va doktoranturada t a ’lim olish, shuningdek, mustaqil
tadqiqotchilik faoliyatini tashkil etish asosida amalga oshiriladi. Oliy
o ‘quv y u r tid a n
keyingi t a ’lim
n o m z o d l ik
yo k i d o k t o r l ik
d is s e r ta ts iy a la r in in g him o y a si b ila n y a k u n la n a d i. 0 ‘z b e k is to n
Respublikasi Oliy Attestatsiya Komissiyasi to m o n id an olib borilgan
yakuniy davlat attestatsiyasi natijalari tegishli ravishda fan nom zodi va
fan doktori ilmiy darajasi ha m d a davlat to m o n id a n tasdiqlangan
namunadagi diplomga ega boMish huquqini beradi.
Har ikki (aspirantura, doktorantura) darajada ham maqsad muayyan
m u taxassisliklar b o ‘yicha oliy toifali ilm iy -p e d ag o g ik k a d rla rn i
shakllantirishdan iborat.
Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash jarayonida
asosiy e ’tibo r mutaxassislarning kasb bilimlari va k o ‘nikm alarini
yangilash h am da chuqurlashtirishga qaratiladi. K adrlar malakasini
oshirish va ularni qayta tayyorlash ana shu yo‘nalishda faoliyat yurituvchi
t a ’lim muassasalarida amalga oshiriladi. Bu muassasa tinglovchilari
o ‘qish natijalariga ko ‘ra davlat tom onidan tasdiqlangan namunadagi
guvohnoma yoki sertifikatga ega bo ‘ladilar.
M aktabdan tashqari t a ’lim maktabdan tashqari davlat va nodavlat
t a ’lim muassasalarida davlat organlari, jamoat tashkilotlari, yuridik va
jismoniy shaxslar tomonidan madaniy-estetik, ilmiy, texnikaviy, sport
va boshqa y o ‘nalishlarda yo‘lga q o ‘yilib, bolalar hamda o ‘smirlarning
t a ’limga b o ‘lgan, yakka tartibdagi, ortib boruvchi talab-ehtiyojlarini
qondirish, ularning b o ‘sh vaqti va dam olishini tashkil etish maqsadida
olib boriladi.
1. Fan yuqori malakali mutaxassisni tayyorlovchi va ulardan
foydalanuvchi, ilg‘or pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab
chiqaruvchi b o ‘lib, «kadrlar tayyorlash milliy tizimida tabiat va jamiyat
taraqqiyoti qonuniyatlari t o ‘g‘risidagi yangi fundamental va amaliy
bilimlardan foydalanishni, yuqori malakali ilmiy va ilmiy-pedagog
kadrlar tarkibini shakllantirishni, ulardan t a ’lim tizim ida unumli
foydalanishni, shuningdek, kadrlar tayyorlas'h jara y o n in in g ilmiy
tadqiqotlar infrastrukturasini yaratish, ta ’limning axborot tarmoqlarida
foydalanish uchun bilimning turli sohalari bo‘yicha axborot bazasini
shakllantirishni hamda ilmiy tadqiqotlar darajasiga yangicha qarashlar
zamirida yosh olimlarning, ilmiy-pedagogik xodimlarning ijtimoiy
mavqeyi va ob ro‘sini oshirishni va shu kabilarni qamrab oladi»1.
Kadrlar tayyorlash milliy modelining tarkibiy qismlaridan biri sifatida
fan, yana shuningdek, «ta’lim mazmunini tubdan yangilashda: ta ’lim
s ta n d a rtla ri, t a ’lim dasturlari, o ‘quv darsliklari va q o ‘llanm alar
tayyorlashda, ilmiy-metodik ta ’minotni amalga oshirishda bevosita va
bilvosita ishtirok etadi»2.
2. Ishlab chiqarish — kadrlarga bo ‘lgan ijtimoiy ehtiyojni shuningdek,
ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo‘yiladigan talablarni
belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliyaviy
va m oddiy-texnika jihatdan t a ’minlash jarayonining qatnashchisi.
«Ishlab chiqarishning talab-ehtiyojlari kadrlar tayyorlash tizimining
yo‘nalishi, darajasi va miqyoslarini shakllantiradi, kasb tayyorgarligining
maqsadi, vazifalari va m azm unini belgilaydi, malaka talablarini ilgari
suradi, t a ’limning zamonaviy texnologiyalari va shakllarini tanlashni
1 Barkamol avlod orzusi //Tuzuvchilar Sh.Qurbonov, H.Saidov, R.Ahliddinov. — Toshkent:
Sharq nashriyot-m atbaa konserni Bosh tahririyati, 1999. — 172-bet.
2 O 'sh a asar, 171-bet.
taqozo.etadi. Ishlab chiqarish pirovard natijada kadrlarning sifati va
raqobatbardoshligiga baho beradi»1.
Ishlab chiqarish muassis, homiy va boshqa sifatlarda alohida
mutaxassislarni tayyorlashni, guruhlarni va o ‘quv yurtlarini moliyalash
jarayonida ishtirok etib, mutaxassislarning kasbiy rivojlanishi va shaxsiy
faolligini rag‘batlantiradi, ularni moddiy va m a ’naviy jihatdan qoMlab-
quvvatlashda bevosita ishtirok etadi»2.
Avvallari ishlab chiqarish tayyor kadrlar kuchi va salohiyatidan
foydalanuvchi iste’molchi sifatidagina faoliyat olib borgan b o ‘lsa,
bugungi kunda ushbu faoliyatning mazmuni tubdan o ‘zgardi. Endilikda
ishlab chiqarish kadrlarni tayyorlash sifati va saviyasiga nisbatan o ‘z
talablarini q o ‘ya oladi. Shu bilan birga sifatli ham da yuksak saviyali
mutaxassisni tayyorlab yetishtirish yo‘lida uzluksiz t a ’lim ham da fan
tarmoqlarining moliyaviy, moddiy-texnik jihatdan q o ‘llab-quvvatlash
majburiyatini o ‘z zimmasiga oladi. Shu asosida kadrlar tayyorlash
tizimining faol ishtirokchisiga aylandi.
Milliy model Konsepsiyasining m azm uni o ‘zbek xalqining milliy
turm ush tarzi va m a’naviy-axloqiy a n ’analari bilan hamnafasdir. Zero,
xalq orasida qad im dan « m a ’rifatli inson» tu sh u n c h a si qoMlanilib
kelingan boMib, u o ‘zida keng m a’noni ifoda etadi. Bilim olishga intilish,
m a ’rifatli boMish o ‘zbek xalqi, niillatining ruhiyatida ustuvor o ‘rin
tutuvchi omil sanaladi. M a’rifatlilik — faqatgina bilim va malakaga ega
boMish emas, ayni vaqtda chuqur m a’naviy axloq hamdir. Bilimli, komil
inson qiyofasida ana shunday xislatlarga ega shaxslar namoyon boMadi.
Shuning uchun ham kadrlar tayyorlash milliy modelining butun
mohiyati o ‘zbek xalqining milliy tarixi va hayot tarzi bilan bogManib
ketgan.
Mustaqil 0 ‘zbekiston Respublikasida o ‘ziga xos, takrorlanmas,
tarixiy a n ’analarga asoslangan ham da bugungi kun talablariga toMa
javob bera oladigan kadrlar tayyorlash milliy modeli yaratildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |