‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I


Korreksion  pcdagogikaning  aso siy   vazifalari



Download 11,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet345/413
Sana16.01.2022
Hajmi11,97 Mb.
#379486
1   ...   341   342   343   344   345   346   347   348   ...   413
Bog'liq
Pedagogika. 1-qism (M.Toxtaxojayeva, S.Nishonova) 583e888c8e1f192e31521286245d8a52

Korreksion  pcdagogikaning  aso siy   vazifalari. 
T u rli  k a teg o riy ali 
a n o m a l   bolalarni  rivojlantirish,  o ‘qitish  va  tarb iy a la sh n in g   u m u m i y  
q o n u n iy a t l a r i   m avjud.  K o rr e k s io n   p e d a g o g ik a n in g   a s o s i ni  a n o m a l  
bolalarni  h a r to m o n la m a ,  fiziologik va  psixologik o ‘rganish tashkil  etib, 
un in g   vazifalari  sirasiga  quyidagilar  kiradi:
1
)  rivojlanishida  turli  k a m c h ilik la r  boMgan  bo lan in g   n u q s o n la rin i 
tuzatish   va  k o rr e k sio n -k o m p e n sa to rli  im k o n iya tla rini  an iq la s h ;
2
)  d iffe re n s a ts iy a li  o ‘q i tis h   va  t a r b i y a l a s h n i   a m a l g a   o s h i r i s h  
m a q s a d id a   a n o m a l  bolalarning  m u a m m o la r in i  hal  etish;
3)  a n o m a l  bolalarni  aniqlash  va  hisobga  olish;
4)  rivojlanish  anomaliyasini e rta  diagnostika qilish  m e to d la rin i  ilmiy 
jih a td a n   ishlab  chiqish;
1  Н о в о т о р ц е в а   H .B .  К о р р е к ц и о н н а я  
п е д а г о г и к а   и  с п е ц и а л ь н а я   п с и х о л о г и я . 
С л о в ар ь .  —  М о с к в а,  П ед аго ги к а,  1999.
www.ziyouz.com kutubxonasi


5)  b o la l a r d a   rivojlanish  n u q s o n la rin i  tu z a ti s h ,   y o ‘q o t i s h   yoki 
kam aytirish  b o ‘yicha  ch o ra -ta d b irla rn i  ishlab  chiqish;
6
)  a n o m a l   bolalikning  old in i  olish  b o ‘yicha  p rofilaktik  c h o r a - 
t a d b irla r tizim in i  ishlab  chiqish;
7)  a n o m a l  bolani  rivojlantirish va  uni  ijtimoiylashtirish jarayonining 
s am aradorligini  oshirish.
K o rre k s io n   pedagogikaning  kategoriyalari.  K orreksion  pedagogika 
quyidagi  pedagogik  kategoriyalarga  ega:
1.  A n o m a l  bolalarni  o ‘qitish  va  rivojlantirish  ularni  ijtim oiy  hayot 
va  m e h n a t g a   t a y y o rla sh ,  u l a r d a   bilim ,  k o ‘n i k m a   va  m a l a k a la r n i 
shakllantirishga  y o ‘naltirilgan  maqsadli  jarayondir.  A n o m a l  bolalar 
u c h u n   t a ’lim  tiz im i  va  m e t o d l a r in i   t a n l a s h d a   b o l a n i n g   yoshi  va 
n u q s o n n i n g   kelib  chiqishi  vaqti  hisobga  olinadi.  Eshitish  yoki  k o ‘rish 
q obiliyatini  y o ‘qotish  vaqti  alo h id a  aham iyatga  ega.
A n o m al bolaning rivojlanishi  normal boladan  k o ‘ra k o ‘proq  darajada 
o ‘qitishga  b o g ‘liq.  S h u n in g   u c h u n   anom al  b o lalar  o ‘qitilm asa  yoki 
o ‘qitish  kech  boshlansa  uning  rivojlanishiga  jiddiy  z a ra r  yetkaziladi, 
psixik funksiyalarning shakllanishi o rtda qoladi,  norm al  tengdoshlaridan 
o r t d a   q o lis h i  da ra ja si  o s h a d i ,   n u q s o n la r   o ‘t a   j i d d i y   b o ‘lsa  aqliy 
rivojlanishi  im koniyatlari  yuzaga  chiqm ay  qolishi  m u m k in .
M a x s u s  d i d a k tik a n in g   m a rk a z iy   m u a m m o s i  m e h n a t  t a ’limi  va 
tarbiyasini  tashkil  etish  masalasi  hisoblanadi.  Maxsus  m a k ta b la rd a   uni 
tashkil  etish  a lo h id a   a h a m iy a tg a   ega.  B inobarin,  ushbu  ja r a y o n d a  
o ‘q u v c h ila r  ijtimoiy  hayot,  shuningdek,  im koniyat  darajasida  kasbiy 
faoliyatga tayyorlash  buzilgan  funksiyalarini  tiklash,  sh u n in g d e k ,  aqliy 
va jis m o n iy   rivojlanish  nu q so n larin in g  darajasini  pasaytirishga  yordam  
beradi.
2.  A n o m a l  bolalarni tarbivalash  — korreksion pedagogikaning asosiy 
tu s h u n c h a s i  b o ‘lib,  uning  m aq sa d   va  vazifasi  n u q s o n n in g   darajasi  va 
tuzilishiga  m o s   keladigan  m e to d   h am d a  vositalar  y o rd a m id a   a n o m al 
b o lalarni  faol  ijtimoiy  hayot  va  m eh n atg a  tayyorlash,  u la rd a   fuqarolik 
sifatlarini  shakllan tirish d an   iborat.  A nom al  bolalarni  tarbiyalash  oila 
va  t a ’lim  m uassasasi  o ‘rtasidagi  yaqin  aloqa,  b ir-b irla rin i  q o ‘llab- 
q uvvatlash,  bir-biriga  y o rd a m   ko'rsatish,  talab c h an lik   h a m d a   oqilona 
m e h rib o n lik   asosida  am alga  oshiriladi.
T a r b i y a v i y   i s h l a r   a n o m a l   b o l a l a r n i n g   i n d i v i d u a l   va  y o s h  
xususiyatlarini  inobatga olish  asosida ularda  mustaqillik,  o ‘ziga xizmat
www.ziyouz.com kutubxonasi


ko'rsatish,  m ehnat  k o ‘nikmalari,  xulq  madaniyati,  shuningdek,  ijtimoiy 
m uhitda yashash va  ishlash  ko'nikinalarini shakllantirishga y o ‘naltiriladi. 
A n o m a l  bolani  tarbiyalash  atrofdagilarning  uning  psixik  yoki jis m o n iy  
kam chiliklariga  ehtiyotkorlik  bilan  m u n o s a b a td a   b o ‘lishni  talab   etadi. 
B u n d a y   bolalard a  o p tim iz m   va  ish o n c h n i  tarb iy a la sh ,  q o b iliy a tin i 
shakllantirish  yoki  uning  o 'r n in i  bosuvchi  im ko n iy a tn i  rivojlantirish, 
ijobiy  sifatlarini  tarbiyalash  h a m d a   h arakatlari  va  x u lqini  t a n q i d i y  
baholash  qobiliyatini  rivojlantirish j u d a   m uhim .
3.  Korreksiva  (y u n o n c h a   tu zatish )  b o laning  psixik  va  jis m o n iy  
rivojlanishidagi  nuqsonlarni tuzatish,  y o ‘qotish  va  pasaytirishni  n a z a rd a  
tutadi.
4.  Korreksion-tarbivaviv ishlar  kategoriya sifatida shaxsning a n o m a l 
rivojlanishi  xususiyatlariga  k o ‘ra  u m u m iy   pedagogik  t a ’sir  k o ‘rsatish 
ch o ra-tad b irla ri  tizim idan  iborat.  K orreksion—tarbiyaviy  m a sa la la rid a  
s i n f   va  s i n f d a n   t a s h q a r i   i s h l a r n i n g   b a r c h a   t u r   va  s h a k l l a r i d a n  
foydalaniladi.  Korreksion  —tarbiyaviy  ishlar  a n o m a l  b o lalarn i  o ‘qitish 
jarayonida  am alga  oshiriladi  va  m e h n a t  tarbiyasini  sam a ra li  tashkil 
etish  u ch u n   katta  im koniya tla r  yaratadi.  M e h n a t  t a ’limi  j a r a y o n i d a  
fa q a t  k asb iy   m a la k a la r i   e m a s ,   b a lk i  o ‘z  is h l a r i n i   r e j a l a s h t i r i s h  
k o ‘nikm alari,  og‘zaki  k o ‘rsatm alarga  am al  qilish  m alaka si,  ish n in g  
s if a ti n i   t a n q i d i y   b a h o l a s h   va  b o s h q a   m a l a k a l a r i   t a r b i y a l a n a d i .  
K a m c h il i k l a r i n i   tu z a tis h   y o r d a m i d a   a n o m a l   b o l a l a r n i n g   n o r m a l  
rivojlangan  bolalar bilan  aloqalari  u c h u n   sharoitlar yaratish  m u h im d ir. 
Bir q a t o r  hollarda  anom al b o lalar u c h u n   davolash -k o rre k sio n   ta d b irla r 
(d a v o la s h   j i s m o n iy   m a s h q l a r i,   m a s a la ,  a r tik u l y a r   va  n a f a s   o lis h  
gimnastikasi,  d o ri-d a rm o n la r q abul  qilish  va  boshqalar)  ni tashkil  etish 
z a ru r  boMadi.
5.  Kom pensatsiva  (y u n o n c h a   «com pensatio»  —  o ‘rn ini  toMdirish, 
t e n g l a s h t i r i s h )  
o r g a n i z m n i n g  
b u z i l g a n  
y o k i 
r i v o j l a n m a g a n  
funksiyalarining o 'rn in i  toMdirish yoki  qayta qurishdir.  K o m p e n s a ts iy a  
jarayoni  oliy  nerv  faoliyatining  za h ira   im koniyatlariga  ta y a n a d i.
6
.  Iitim o iv   reabilitatsiva  ( y u n o n c h a   « rehabilitas»  —  la y o q a t i ,  
qobiliyatini  tiklash)  tibbiy-pedagogik  m a z m u n id a   a n o m a l   b o la n in g  
psixofiziologik imkoniyatlari darajasida  ijtimoiy  m u h itd a   ishtirok etishi 
u c h u n   sharoit  yaratish,  uni  ijtimoiy  hayoti  va  m e h n a tig a   jalb   etish n i 
anglatadi.  Bu  korreksion  pedagogika  nazariyasi  va  a m a liy o tid a   asosiy 
vazifa  hisoblanadi.
Reabilitatsiya  nuqsonlarini y o ‘qotish  va yum shatishga y o ‘naltirilgan
www.ziyouz.com kutubxonasi


maxsus tibbiy vositalar ham da  maxsus t a ’lim, tarbiya va kasbiy tayyorlash 
yordam ida amalga oshiriladi.  Reabilitatsiya jarayonida  kasallik oqibatida 
buzilgan  funksiyalarning  o ‘rni  t o ‘ldiriladi.  R eabilitatsiya  vazifalari 
anom al  bolalarning turli  kategoriyalari  uchun  maxsus o ‘quv  muassasalari 
tizim ida  hal  etilib,  u nda  o ‘quv  jarayonini  tashkil  etish  xususiyatlari 
bolalarning  a n o m a l  rivojlanishi  xususiyatlariga  q arab  belgilanadi.
7.  litimoiv adaptatsiva  (y unonc ha «adapto» —  moslashish)  —  anomal 
bolalarning  individual  va  guruhli  xulqlarini  ja m o a tc h ilik   qoidalari  va 
qadriyatlari  tizimiga  mos  kelishini  t a ’minlash.  A n o m a l  b o lalar  uchun 
i j ti m o i y   m u n o s a b a t l a r n i   t a s h k i l   e tis h   q i y in ,  s o d i r   b o ‘l a y o tg a n  
o ‘zgarishlarga  mos  ravishda  javob  qaytarish  qobiliyati  past,  shu  bois 
m u rak k a b   talablarni  bajarishga  ularning  layoqati  yetm aydi.  Ijtimoiy 
adaptatsiya bolalarga  ijtimoiy foydali m eh n atd a faol  ishtirok etish  uchun 
im koniyat  yaratadi.
8
.  Oilaviv  tarbiva  reabilitatsiyani  samarali  tashkil  etish  omili.  Oila 
va  m a k ta b n in g   h am k o rlik d ag i  h arak atlari  a n o m a l  b o la n i  ijtimoiy 
faoliyatga jalb etish,  uning m ehnat  qobiliyatlarini aniqlash  va  imkoniyat 
darajasida  kasb  k o 'n ik m alarn i  shakllantirishni  t a ’minlaydi.

Download 11,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   341   342   343   344   345   346   347   348   ...   413




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish