‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

29 - rasm. B a’zi bir omborlarning ко‘rinishi
Tranzit m e’yori deganda, bir buyurtma asosida ta ’minlovchi 
korxonaga yuboriladigan moddiy boylik manbalarining eng kam 
qo‘yilgan miqdori tushuniladi.
Ishlab 
chiqarish jarayonining uzluksizligini omborlardan 
foydalaniladigan usul bilan ta’minlashda mahsulotlar harakati 
boshqacha tashkil etiladi. Bu usul orqali materiallar korxona va 
tashkilot omborlariga yetib borishdan avval, ta’minIash-o‘tkazish 
tashkilotlarining ombor va bazalaridan iste’molchilarga yetkaziladi.
Om borlar orqali ta’minlash usuli turli xil moddiy boylik 
manbalarini kam miqdorda iste’mol qiladigan korxonalarda 
qo‘llanadi.
Ombor orqali ta ’minlashning ijobiy tomoni yana shundaki, bun- 
da ta ’m inlash-o'tkazish bazadagi zaxiralardan samarali foydalanish, 
shuningdek, qisqa vaqt davomida birdaniga keng doiradagi 
iste’m olchilar ehtiyojini qondirishi mumkin, iste’molchilami har 
tom onlam a ta’minlash imkoniyati yaratiladi.
88

---

Ishlab chiqarish korxonasining omborlari, yordamchi sexlari va 
transportlari korxona ishlab chiqarish tuzilmasining eng muhim 
halqalaridan hisoblanadi.
Korxona omborlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Kerakli yoqilg‘i, xomashyo, material, mahsulot va boshqa 
manbalar 
zaxiralarini 
to ‘plash 
va 
iste’molchilarni 
uzluksiz 
ta ’minlash.
2. Moddiy boylik manbalarini saqlash.
3. Ortish-tushirish ishlari, omborning ichki ishlarini eng oz 
mehnat va moliya xarajatlari bilan oqilona tashkil etish.
4. Ombor maydonlaridan oqilona foydalanish va omborning 
asbob-uskunalarini samarali ishlatish.
5. Moddiy boylik manbalarini ishlab chiqarishda iste’mol 
qilishga tayyorlash.
6. Markazlashtirilgan usulda material va mahsulotlami kerakli 
joylarga yetkazib berish.
7. Materiallardan tejamli foydalanishni nazorat qilish.
8. Ishlab chiqarish jarayonida ishlatilmasdan qolgan, ortiqcha 
moddiy boyliklar manbalari zaxiralarini o ‘z vaqtida aniqlash va 
ulardan foydalanishni tashkil etish.
Omborlar ko‘pgina belgilariga qarab turlarga ajratiladi.
Omborlar yuk oqimining har xil uchastkalarida boshlanish 
joyida, o ‘rtasida yoki oxirida tashkil etilishi mumkin. Omborlarga 
ehtiyoj moddiy oqimlar oqishining hamma darvlarida mavjud 
bo‘ladi.
Moddiy boylik manbalarini ishlab chiqaruvchidan iste’molchiga 
transportirovka qilish ikki usulda bajarilishi mumkin:
- tranzit usulida;
- omborlardan foydalanish usulida.
Ishlab chiqarish jarayoni uzluksizligini tranzit usuli bilan 
yetkazish eng tejamli usul hisoblanadi, chunki u qo‘shimcha 
xarajatlaming kamayishiga olib 
keladi. 
Lekin bu 
usuldan 
foydalanishning o ‘z shartlari bor. Iste’molchi korxona bitta 
ta ’minlovchi korxonaning aniq vaqt davomida katta miqdordn 
yuboradigan moddiy boylik manbalaridan foydalansa, tranzit 
usulidan 
foydalanish 
mumkin. 
Boshqacha 
qilib 
aytganda, 
ta ’minlashning tranzit usuli bilan tashkil qilinish imkoniyati moddiy
89

---

boylik manbalarini iste’mol qilish miqdoriga va belgilangan tranzit 
m e’yorlariga bog‘liq.
Tranzit m e’yori deganda, bir buyurtma asosida ta ’minlovchi 
korxonaga yuboriladigan moddiy boylik manbalarining eng kam 
qo‘yilgan miqdori tushuniladi.
Ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini omborlardan 
foydalaniladigan usul bilan ta’minlashda mahsulotlar harakati 
boshqacha tashkil etiladi. Bu usul orqali materiallar korxona va 
tashkilot omborlariga yetib borishdan avval, ta’minlash-o‘tkazish 
tashkilotlarining ombor va bazalaridan iste’molchilarga yetkaziladi.
Omborlar orqali ta ’minlash usuli turli xil moddiy boylik man­
balarini kam miqdorda iste’mol qiladigan korxonalarda qo'llanadi.
Ombor orqali ta ’minlashning ijobiy tomoni yana shundaki, 
bunda ta ’minlash-o‘tkazish bazadagi zaxiralardan samarali foyda­
lanish» shuningdek, qisqa vaqt davomida birdaniga keng doiradagi 
iste’molchilar ehtiyojini qondirishi mumkin, iste’molchilami har 
tomonlama ta ’minlash imkoniyati yaratiladi.
Ishlab chiqarish korxonasining omborlari, yordamchi sexlari va 
transportlari korxona ishlab chiqarish tuzilmasining eng muhim 
halqalaridan hisoblanadi.
Korxona omborlarining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
1. Kerakli yoqilg‘i, xomashyo, material, mahsulot va boshqa 
manbalar 
zaxiralarini 
to ‘plash 
va 
iste’molchilarni 
uzluksiz 
ta’minlash.
2. M oddiy boylik manbalarini saqlash.
3. Ortish-tushirish ishlari, omborning ichki ishlarini eng oz 
mehnat va moliya xarajatlari bilan oqilona tashkil etish.
4. Ombor maydonlaridan oqilona foydalanish va omborning 
asbob-uskunalarini samarali ishlatish.
5. M oddiy boylik manbalarini ishlab chiqarishda iste’mol 
qilishga tayyorlash.
6. M arkazlashtirilgan usulda material va mahsulotlami kerakli 
joylarga yetkazib berish.
7. Materiallardan tejamli foydalanishni nazorat qilish.
8. Ishlab chiqarish jarayonida ishlatilmasdan qolgan, ortiqcha 
moddiy boyliklar manbalari zaxiralarini o ‘z vaqtida aniqlash va 
ulardan foydalanishni tashkil etish.
90

---

Omborlar ko‘pgina belgilariga qarab turlarga ajratiladi (30 
rasm).