‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

chiqarilgan m ahsulot qiymatiga nisbati bilan aniqlanadi.
M ahsulot birligiga sarflangan xom ash yo va materiallarning
miqdori haqida darak beruvchi tabiiy o'lchovdagi aniq ko'rsat-
kichlarni ham xuddi shu ko‘rsatkichga o ‘xshab hisoblash m um kin.
Bu ko'rsatkichlar x o ‘jalikning isrofgarchilik yoki tejamkorlik bilan
olib borilganligini k o ‘rsatadi. Bu pirovardida tannarxning pasayishi
va foydaning ko‘payishiga ta’sir qiladi.
Ko'rib o'tilgan ko'rsatkichlar korxona faoliyatini baholash
u ch u n m uhim aham iyatga ega b o ‘lsa -d a , biroq ch ek la n ga n
xarakterga egadir. U lar ishlab chiqarish va xarajatlaming iqtisodiy
samaradorligi haqida to'liq tasaw urberm aydi, balki faqat resurslar-
ning ayrim turlaridan foydalanishni ifodalaydi. X arajatlam ing
um um iy samaradorligi haqidagi yaxlit ta ’rifni um um iy va so lish -
tirma iqtisodiy samaradorlikdan kelib chiqadi. U m u m iy iqtisodiy
samaradorlik quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi:
E = Foydaning o'sishi (P) / Kapital qo'yilmahr (K)
Har bir alohida holda xarajatlaming um um iy iqtisodiy samara­
dorligi ko'rsatkichlari boshqa davrlaryoki boshqa korxonalar uchun
m e ’yoriy yoki xuddi shunday ko'rsatkichlar bilan solishtiriladi.
Echim lar variantlarini solishtirishda xarajatlaming solishtirm a
iqtisodiy samaradorligi hisoblanadi. Eng kam qilingan xarajatlar
eng m uvofiq variantning k o ‘rsatkichi b o'lib xizm at qiladi:
Zp = S + Ер К
bu yerda: 
Zp — ushbu variant bo'yicha berilgan xarajatlar; S — joriy
xarajatlar (tannarx); 
К — kapital qo'yilmalar hajmi; Ep — kapital
qo'yilmalar solishtirma iqtisodiy samaradorligining me’yoriy koeffisiyenti.