‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

bozor segm entasiyasi; iste ’m olchi talabi sab ab la-
rini o ‘rganish; qondirilmagan ehtiyojlarni aniqlash.
 
B ozor se g m e n ­
tasiyasi ta la b n i q o n d iris h g a ta b a q a la n g a n h o ld a y o n d a s h u v , 
tovarlam ing turi, sifati va m iqdoriga k o ‘ra h a r xil talab q o 'y a d ig a n
iste’m o lch ilarn i guruh larg a ajratish d a turli m ezo n lar q o 'lla sh g a
asoslanadi, y a ’ni bo zo r bir jinsli hodisa tarzid a em as, balki ay rim - 
ayrim segm entlar m ajm ui tarzida, h a rb irs e g m e n t doirasida alohida 
o ‘ziga xos bir talab n am oyon b o ‘ladigan hodisa tarzida olib qaraladi.
B o zorda x a rid o rla rn in g m a ’lum b ir tovarga talab lari x ilm a- 
xildir, h a r b ir x a rid o rn in g o ‘z d id i b or. X a rid o rn in g ta la b i, x o- 
hishi, eh tiy oji, tu rm u sh tarz i, to v ar sotib olishdagi x u lq -a tv o ri 
haqidagi m a ’lu m o tla r sam arali m ark etin g tad b irlari ishlab ch iq ish
va am alg a o sh irish im k o n iy atlarin i vujudga keltiradi. Y a ’ni b o z o r 
segm entasiyasi x a rid o rla rn in g talab ig a m uvofiq tov arn in g ta k lif 
etilishi va tovarga talabning q a t’iyligini t a ’m inlaydi.
D em ak , 
xaridorlarning tovarlarni sotib olishdagi xu lq -a tvo r-
lari, talabi va tovarlarga m unosabatidagi xususiyatlariga qarab,
guruhlarga ajratishni 
bozor segmentasiyasi 
deyiladi.
S eg m en tlarg a ajratish m ez o n larin i tanlash k o ‘p jih a tla rd a n
tovar yoki xizm atnin g turiga, shunin g dek korxona bozor faoliyatida 
hal q ilm oqchi b o 'lg an m asalaga bog'liq.
S a n o a t to v arlari va keng is te ’m ol to v arlari u c h u n ta n lo v
m e z o n la ri b ir - b ir id a n ju d a k esk in farq q ila d i. R e ja la s h tiris h
ehtiy ojlariga ju d a m os keladigan m aqb u l m ezon tovarni b o z o rd a
jo y la sh tirish m asalalarig a u m u m a n to 'g 'r i kelm asligi m u m k in . 
M a b o d o m u a y y a n m e z o n x a rid o rla r o 'rta s id a paydo b o 'lg a n
farq lam i izoh lab berishga im k o n b erm asa, u n d a boshqa m e z o n n i 
kiritish va to bu farqlarni ravshan an iq lash g a q a d a r ta d q iq o tla rn i 
davom e ttirish lozim .

---

B o z o rn i s e g m e n tla s h o rq a li, x o 'ja lik y u ritu v c h i su b y e k t 
quyidagi m aq sa d larn i ko'zlaydi:
• iste’molchilami xohish va talabini maksimal ravishda hisobga olish;
• to v arn i (x iz m atn i) va x o 'jalik y u ritu v c h i subyektni ra q o b a t- 
bard o sh lig in i t a ’m in lash ;
• x o 'jalik y u ritu v ch i subyekt x ara jatlarin i o p tim allash tirish ;
• x o 'jalik y u ritu v ch i suby ek tn in g m a rk e tin g strategiyasi s a m a ­
rad o rlig in i osh irish ;
• ra q o b a tc h ila rd a n xolis b o 'lg a n seg m en tlarg a y o 'n alish i.
S e g m en tla sh n in g asosiy m aqsadi b o z o rd a g i x a tti-h a ra k a tla rn i
o 'r g a n ib , u la rn in g o b ra z in i (m o d e lin i) va kelajakdagi e h tiy o j 
ta la b la rin i tasav v u r q ilish d a n ib o ra t. H o zirg i ra q o b a td a y u tib
c h iq ish n in g asosiy sh arti yangi, y u q o ri sifatli to v ar va k o m p le k s 
servis texnika xizm atlar ham d a sam arali sotish usullarini q o 'lla sh d a n
ib o ra t b o 'lib qo ldi. A na shu ta la b la r a so sid a m arketin g ta d q iq o t- 
larin in g u stu v o r tu ri iste ’m o lc h ila rn i o 'rg a n is h va b o z o rn i seg - 
m e n tla s h d a n b o s h la n a d i, c h u n k i b o z o r b ir xil su b y e k tla rd a n
tashkil to p gan em as.
B o zo rn i seg m en tlarg a b o 'lis h x a rid o rla rn in g tovarga tala b la ri 
va x a rid o rla r tavsiflari to 'g 'ris id a g i en g m uv ofiq b ilim la rn i tala b
qiladi. Q uyidagi 4.2 .1 -rasm d a b o zo rn i segm entlash turlari berilgan.