-
kiritilgan kuzatuv, bunda tadqiqotchi ochiq yoki yashirin tarzda
yetarli darajada uzoq vaqt davom ida kundalik hayotda ishtirok etib,
ro 'y berayotgan voqea-hodisalarni kuzatadi, aytilayotgan gaplarni
tinglaydi, tadqiqot vazifasi bilan bogMiq savollar beradi. U shbu usul
innovatsion m ahsulotning real sifati va taqdim etilayotgan innovat
sion xizm atlar doirasini samaraliroq baholash im konini beradi;
-v a z iy a tli tahlil, uning m etodologik y o ‘nalishi asosidapsixologi-
ya sohasidagi ishlar uchun xos bo‘lgan yonashuvlar yotadi;
- proyeksion texnikalar. M azkur usul fokusli guruh a ’zolaridan
yangi tovarga nisbatan o ‘z
hissiyotlari, fikr va istaklarini bildirish
so ‘ralgan hollarda q o ilan ad i.
B ozor uchun yangi bo ‘lgan m ahsulotlar b o ‘yicha m arketing
tadqiqotlari qiyinligi shundaki, iste’m olchilar «fokusli guruh»
so ‘rovlarida ular uchun y o ‘l q o ‘yish m um kin bo‘lgan narx va xarid
m iqdori uyg'unlashuvi haqidagi to 'g ‘ridan to ‘g ‘ri savollar bu yerda
m ahsulotning iste’m olchilar uchun yangiligi sababli istisno qilinadi.
Innovatsion faoliyatni rejalashtirishda
raqobatchilar m ahsuloti-
ga nisbatan ustunlik qiladigan m ahsulotga ega b o ‘lishdan tashqari
bozorni puxtalik bilan tahlil qilish va sam arali m arketing tadbirlari
o ‘tkazish zarur, chunki bozorga chiqishda korxona qattiq raqobat
sharoitlariga tushib qoladi.
B uning uchun esa quyidagi axborotlarni olish zarur:
- kom paniya faoliyat ko ‘rsatayotgan atrof-m uhit haqida axborot;
- kom paniyaning ichki resurslari haqida axborot;
- kom paniyaning tashqi muhit bilan o ‘zaro aloqalari haqida ax
borot.
K om paniyaning fan-texnika taraqqiyoti yangi y o ‘nalishlari,
iste ’m olchilarning xohish-istaklari va iste’mol talabining o'zga-
rishlari, bozorga ta ’sir ko ‘rsatish im koniyatlari,
shuningdek, ishlab
chiqarish, moliyaviy va boshqa xarakterdagi ichki cheklovlar haqida
axborot olish kom paniya va u faoliyat k o ‘rsatayotgan bozorni bir-bi-
ri bilan b og‘laydigan axborot oqimlari bilan belgilanadi.
106
M arketing tadqiqotining m aqsadi - uni bozorda tak lif etiladi
gan dastlabki paytda ushbu korxonaning yangi m ahsulotga patent
yoki boshqa vaqtinchalik m onopoliyasi tufayli bir vaqtning o ‘zida
korxona m ahsulotiga talab ham b o ‘ladigan yangi m ahsulotga talab-
ni bashorat qilishdir. Bu qatorga m ahsulot sifatini yaxshilaydigan,
uning yangi m odifikatsiyasini yaratadigan texnologik innovatsi
yalarni ham kiritish mum kin.
Innovatsiyalar bozoridagi m arketing tadqiqotlari m uayyan bozor
segm entlarida (belgilangan segm ent hosil
qiluvchi alom atlarga ega
bo ‘lgan iste’m olchilar guruhlari ichida) m ahsulotga m avjud talabni
baholash va kelajakdagi talab dinam ikasini bashorat qilishga y o ‘nal-
tiriladi.
B unda ushbu talabning sig 'im in i ham, narx b o ‘yicha m oslashuv-
chanligini ham baholash zarur. Shuningdek, m ahsulot uchun m aq
sadli b o ‘lgan bozor segm entidagi iste’m olchilar darom adlari bilan
m ahsulotga har bir narxda uning ehtim oliy iste’mol m iqdori o 'rta-
sidagi b o g ‘liqlikni baholash ham m aqsadga m uvofiq. Bunday ba
holash m ahsulotning m aqsadli iste’m olchilari darom adlari o ‘zgari-
shidagi tendensiyalarni bashorat qilish asosida m ahsulotga talabni
bashorat qilish im konini beradi. K elgusi davrdagi ehtim oliy talab
hajm i, bozor salohiyati va k o ‘lami haqidagi
har qanday taxm inlar
bozor bashoratlari
deb ataladi va ulam i tuzish uchun m atem atik va
nom atem atik m odellardan foydalaniladi.
G 'a rb m am lakatlari iqtisodchilari tom onidan ishlab chiqilgan ta
labni o ‘lchash va bashorat qilishning m atem atik m odellari iste’m o l
chilarning turli m arkalar tanlashini nazarda tutadi. Innovatsion tovar
hollarida bunday m odellar ishlab chiqishning qiyinligi statistika ax-
borotlarining y o ‘q ekanligidan iborat. Lekin, shunga qaram ay, in-
Do'stlaringiz bilan baham: