Yusupova nargiza shakirovna jismoniy madaniyat nazariyasi va metodikasi

vazifasi
” deganda, uning o‟ziga tegishli ob‟ektiv 
xususiyatlari bilan insonga va inson munosabatlariga, muomalasiga ta‟sir 
ko‟rsatishi, shaxs va jamiyatni ma‟lum talabini qondirilishi va rivojlantirilishi 
tushuniladi. Shu bilan birga, jismoniy madaniyatning vazifalari o‟z-o‟zidan 
to‟liqligicha amalga oshirilmasdan, balki kishini faol faoliyati orqali madaniy 
boyliklarni yo‟naltirilgan holda ishlatilishi tushuniladi. Inson biror sport turi bilan 
shug‟ullanayotganda o‟zining shunga bo‟lgan talabini qondiradi, shu bilan birga 
shu sport turi bilan shug‟ullanayotgan boshqa insonlar bilan o‟zaro muomalada 
bo‟ladi. 
Jismoniy madaniyatning vazifalarida uning faoliyat mazmuni, shu bilan 
birga har bir shaxs uchun va umuman jamiyat uchun ahamiyati ochib beriladi. 
 
2.1. Jismoniy madaniyatning umumiy va maxsus vazifalari mavjud 
Maxsus vazifalari.
Jismoniy madaniyatning maxsus vazifalari deganda, 
madaniyatning boshqa turlariga taalluqli bo‟lmagan, alohida xususiyatga ega 

---

24 
bo‟lgan vazifalar tushuniladi. Bular uni ko‟rinishlari va har xil turlarini 
xususiyatiga qarab bo‟linadi. Umuman jismoniy madaniyatga xos bo‟lgan hamma 
yoki ko‟pgina turlarini birlashishi sharoitida amalga oshiriladigan vazifalarni 
hamda ayrim bo‟limlarga, ko‟rinish va har xil turlariga taalluqli o‟ziga xos 
vazifalarni ajratish mumkin. Jismoniy madaniyatning maxsus vazifalari umuman 
uni o‟ziga xos xususiyatlari, kishini harakat faolligini tibbiy talabini qondirishga 
mo‟ljallangan bo‟lib, shu asosda organizmni jismoniy holati va rivojlanishini, 
sog‟liqni mustahkamlash qonuniyatlariga binoan optimal darajaga keltirish va 
hayotda kerak bo‟ladigan jismoniy ish qobiliyatini ta‟minlashdan iboratdir. 
Jamiyat 
tomonidan 
tuzilgan 
ma‟lum 
sostial 
sharoitda, 
jismoniy 
madaniyatning asosiy maxsus vazifalarini maqsadga muvofiq ravishda jismoniy 
kamolotga erishish omili sifatida ishlatilishi shaxsni har tomonlama garmonik 
rivojlanishiga olib keladi. 
Inson organizmining yashashi, me‟yorda ishlashi va rivojlanishi uchun 
harakat faolligi bo‟lishi va unga kerakli sharoitlar yaratilishi shart. Agarda harakat 
faolligi olib tashlansa, yoki minimum miqdorgacha pasaytirilsa, kishi organizmi 
yomon oqibatlarga tushib qoladi. Buyuk donishmand Aristotel bejizga “Inson 
organizmini hech narsa uzoq vaqt jismoniy harakatsizlikdek darmonni quritishi va 
emirishi mumkin emas” demagan. Bizning davrimizda ishlab chiqarish jarayonini 
mexanizastiyalash, 
avtomatlashtirish, 
kompyuterlashtirish 
kishini 
harakat 
faoliyatining asosiy sohasini harakat faolligi hajmini kamaytirib, asr kasali 
gipodinamiyani yaratdi. 
Jismoniy madaniyatni har kungi turmushga muntazam ravishda singdirish 
ishlab chiqarish gipodinamiyasining yomon ta‟sirini yo‟qotadi, jismoniy sifatlarni 
rivojlantirib, insonni har tomonlama kamol toptirishga yo‟naltiriladi.
Yuqoridagilarni hisobga olgan holda jismoniy madaniyatning maxsus 
vazifalarini ajratamiz: