Yusupjonov ulug’bekning fizika maruzada tayyorlagan 3-mustaqil ishi

Yusupjonov ulug’bekning fizika maruzada tayyorlagan 3-mustaqil ishi

TAYYORLADI: YUSUPJONOV ULUG’BEK

TEKSHIRDI:BAXRONOV HAYOT

MAVZU:ELEKTR INDUKSIYA VEKTORI VA ELEKTR INDUKSIYA KUCH CHIZIQLARI.ELEKTR INDUKSIYA OQIMI.OSTROGRADSKIY-GAUSS TEOREMASI

REJA:

• REJA:
• Elektr induktsiya vektori.
• Elektr induksiya kuch chiziqlari.
• Elektr induktsiya oqimi.
• Ostrogradskiy –Gauss teoremasi.
• Foydalanilgan adabiyotlar

Elektr maydon kuchlanganligi va kuch chiziqlari to‘g‘risida so‘z yuritgan edik: musbat nuqtaviy zaryadning kuch chiziqlari zaryad markazidan tashqariga yo‘nalgan radial chiziqlardan iborat edi; manfiy nuqtaviy zaryad kuch chiziqlari markazga yo‘nalgan radial chiziqlardan iboratdir. Ammo bu kuch chiziqlari qayergacha davom etadi?

Elektr maydon kuchlanganligi va kuch chiziqlari to‘g‘risida so‘z yuritgan edik: musbat nuqtaviy zaryadning kuch chiziqlari zaryad markazidan tashqariga yo‘nalgan radial chiziqlardan iborat edi; manfiy nuqtaviy zaryad kuch chiziqlari markazga yo‘nalgan radial chiziqlardan iboratdir. Ammo bu kuch chiziqlari qayergacha davom etadi?

Vakuumda kuch chiziqlari uzluksizdir. Dielektriklarda bo‘linish chegarasigacha davom etadi, ya’ni cheklangan bo‘ladi.

Shunday qilib, bir jinsli bo‘lgan dielektriklarda kuch chiziqlarining uzluksizlik sharti bajarilmaydi. Shuning uchun ham ixtiyoriy ko‘rinishdagi dielektriklar ichidagi maydonni tavsiflash uchun uning bo‘linish chegarasidan uzluksiz o‘tadigan yangi vektor kattalik kiritiladi.

Bu vektor kattalik elektr induksiya vektori deb ataladi.

Elektr induksiya vektori chiziqlari ixtiyoriy muhitda uzluksiz bo‘lishi uchun, kuchlanganlik vektori bilan quyidagi munosabatda bog‘langan bo‘lishi shart:

• Elektr induksiya vektori chiziqlari ixtiyoriy muhitda uzluksiz bo‘lishi uchun, kuchlanganlik vektori bilan quyidagi munosabatda bog‘langan bo‘lishi shart:
• , (9.10)
• ya’ni
• = (9.11)
• um bilan dielektrikning elektr singdiruvchanliklaridan qutulganimiz uchun, elektr induksiya vektori ning uzluksizligi ta’minlanadi. Shu sababli, elektr kuch chiziqlari bir muhitdan ikkinchi muhitga o‘tishda uzluksizligi ta’minlanganligi uchun (9.10) ifodani ko‘pinchalik elektr ko‘chishi deb ataladi.

•  

Skalyar ko‘rinishda ga (9.12)

• Skalyar ko‘rinishda ga (9.12)
• ega bo‘lamiz. Shunday qilib, ixtiyoriy muhitda nuqtaviy zaryad hosil qilgan maydonning biror nuqtasidagi induksiya shu zaryadga to‘g‘ri proporsional, masofa kvadratiga teskari proporsionaldir.
• Elektr induksiya vektori miqdor jihatdan bir birlik yuzadan tik ravishda o‘tayotgan induksiya chiziqlarini, ya’ni uning sirt zichligini ifodalaydi (9.6 - rasm).

•  

Bir jinsli elektr maydonidagi ixtiyoriy S yuza orqali tik ravishda o‘tayotgan induksiya chiziqlari induksiya oqimlari deb ataladi.

• Bir jinsli elektr maydonidagi ixtiyoriy S yuza orqali tik ravishda o‘tayotgan induksiya chiziqlari induksiya oqimlari deb ataladi.
• (9.13)
• Agar elektr maydoni bir jinsli bo‘lmasa
• u holda, dS elementar yuza sohasidagi maydonni bir jinsli deb hisoblash mumkin. U vaqtda (9.13) ifoda quyidagi differensial ko‘rinishga ega bo‘ladi:
• .

.

Ixtiyoriy S sirtdan o‘tuvchi elektr induksiya oqimi N cheksiz ko‘p shunday elementar elektr induksiya oqimlari dN ning yig‘indisi bilan ifodalanadi:

• Ixtiyoriy S sirtdan o‘tuvchi elektr induksiya oqimi N cheksiz ko‘p shunday elementar elektr induksiya oqimlari dN ning yig‘indisi bilan ifodalanadi:
• (9.15)
• ``````Ostrogradskiy – Gauss teoremasi
• Faraz qilaylik, q zaryad ixtiyoriy yopiq S sirt ichida joylashgan bo‘lsin (9.7 - rasm)
• .

.

Ostrogradskiy-Gauss teoremasining matematik ifodasiga ega bo‘lamiz. Yopiq sirtdan chiqayotgan elektr induksiya oqimi shu sirt ichidagi zaryad miqdoriga teng.

• Ostrogradskiy-Gauss teoremasining matematik ifodasiga ega bo‘lamiz. Yopiq sirtdan chiqayotgan elektr induksiya oqimi shu sirt ichidagi zaryad miqdoriga teng.
• Yopiq sirt ichida
• zaryadlar bo‘lsa, elektr induksiya vektori quyidagiga teng bo‘ladi:
• .
• Elektr induksiya oqimi esa
• , (9.19)

.
å
=
=
n
i
i
q
N
1

ya’ni yopiq sirt ichidagi zaryadlarning arifmetik yig‘indisiga teng bo‘ladi.

• ya’ni yopiq sirt ichidagi zaryadlarning arifmetik yig‘indisiga teng bo‘ladi.
• Haqiqatda, kuch chiziqlarining oqimi sirt radiusiga bog‘liq emas, ikkita sirt orasidagi fazoda, zaryadlar yo‘q bo‘shliqda uzluksizdir, shu sababli, zaryadni o‘rab olgan ixtiyoriy sirtdan o‘tadigan elektr induksiya oqimi (9.18) ifoda bilan aniqlanadi va u Ostrogradskiy-Gauss teoremasining integral ko‘rinishi bo‘lib hisoblanadi. Quyida bu teoremaning differensial ko‘rinishini keltirib chiqaramiz:

Foydalanilgan adabiyotlar:

• Foydalanilgan adabiyotlar:
• 1.fayllar.org
• 2.vintageradio.ru
• 3.arxiv.uz
• E’tiboringiz uchun rahmat