Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

“Ota-onaning o‘rnini bosuvchi shaxslar” tushunchasi.

Muayyan hayotiy

vaziyatlar tufayli ota-onalar majburiyatlarini ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar

bajaradi va shuning uchun bu tushunchaning tarifi Qonuning 3-moddasida

quyidagicha o‘z aksini topdi: “qonunda b lgilangan tartibda bolaga nisbatan ota-

onalik huquqini amalga oshiruvchi va ota-onalik majburiyatlarini bajaruvchi, l kin

bolaning ota-onasi bo‘lmagan shaxslar (farzandlikka oluvchilar, vasiylar va

homiylar)”.

Ota-onaning majburiyatlari quyidagi sabablarga ko‘ra bolalar ota-ona

qaramog‘isiz qolgan holda farzandlikka oluvchi, vasiylar va homiylar, boqib olgan

ota-onalar tomonidan bajariladi: ota-ona vafot etganda, ota-onalik huquqlaridan

mahrum bo‘lganda, ota-ona muomalaga layoqatsiz d b topilganda, ota-onalar

bolalarini tarbiya qilishdan bosh tortganda, bolalar muassasalarida bir yildan ortiq

bolani ko‘rishga k lmaganida, ota-onalar b darak yo‘qolgan yoki vafot etgan d b

topilgan hollarda. Ota-ona qaramog‘isiz qolgan bolalar oilalarga tarbiyaga

(farzandlikka, vasiylikka, homiylikka yoki tarbiyaga oladigan oilalarga), bunday

imkoniyat bo‘lmagan hollarda – yetim bolalar yoki ota-ona qaramog‘isiz qolgan

bolalar uchun muassasalarga (tarbiyaviy, tibbiy, ijtiomiy himoya va boshqa shu

kabi muassasalarga) topshirilishi lozim.

Ota-ona qaramog‘isiz qolgan bolalarni oilalarga yoki yuqorida ko‘rsatilgan

muassasalarga joylashtirgunga qadar vasiy (homiy)lar vazifasini bajarilishi

vaqtinchalik vasiylik va homiylik organlariga yuklatiladi.

Ta’kidlash joizki, farzandlikka olingan bolalar farzandlikka olgan shaxsning

farzandlari bilan t ng shaxsiy va mulkiy huquqlarga ega va o‘zlarining biologik

ota-onalariga nisbatan shaxsiy va mulkiy huquqlardan mahrum bo‘ladi. Boqib

---

30

olingan bolalar o‘zlarining ota-onasi va qarindoshlari bilan muloqotda bo‘lish

huquqiga ega.