Yuristlar malakasini oshirish markazi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Shaxsning

turmush faoliyati ch klanganligi

 d ganda shaxsning o‘ziga o‘zi xizmat qilish,

harakatlanish, yo‘lni topa olish, muloqot qilish, o‘z xatti-harakatini nazorat etish,

shuningd k o‘qish va m hnat faoliyati bilan shug‘ullanish qobiliyatini yoki

imkoniyatini to‘la yoxud qisman yo‘qotganligi tushuniladi.

“Bola huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonundagi “nogiron bola”

“O‘zb kiston R spublikasi nogironlarning ijtimoiy himoya qilish to‘g‘risida”gi

Qonunning 3-moddasida ko‘zda tutilgan barcha asosiy qoidalarni mujassam etgan.

O‘zb kiston R spublikasi nogironlarning ijtimoiy himoya qilish

to‘g‘risida”gi Qonun nogironlarning huquqiy maqomini b lgilovchi asosiy hujjat

bo‘lib,

nogironlarni ijtimoiy himoya qilish

 d ganda nogironlarga turmush faoliyati

ch klanganligini bartaraf etishi, qoplashi (komp nsatsiya qilishi) uchun shart-

sharoitlarni ta’minlovchi hamda ularga jamiyat hayotida boshqa fuqarolar bilan

ng ishtirok etish imkoniyatlarini yaratishga qaratilgan, davlat tomonidan

kafolatlangan iqtisodiy, ijtimoiy va huquqiy chora-tadbirlar tizimini tushunish

rakligini nazarda tutadi.

Shaxsni, shu jumladan, o‘n olti yoshdan o‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan bolalarni

nogiron d b topish tibbiy-m hnat eksp rt komissiyalari tomonidan, o‘n olti

yoshgacha bo‘lgan bolalarni nogiron d b topish esa tibbiy-maslahat komissiyalari

tomonidan amalga oshiriladi.

Xalqaro standartlarda, (milliy qonunchilikdan farqli ravishda), nogironlar

alohida himoyaga va yordamga muxtoj shaxslar d b hisoblanmaydi nogironlar

boshqa fuqarolar bilan t ng huquqlarga ega, l kin imkoniyatlari ch klanganligi

sababli ularni to‘liq amalga oshira olmaydigan shaxslar d b b lgilangan. Masalan,

2006-yil qabul qilingan Nogironlar huquqlari to‘g‘risidagi yangi konv nsiyada

(O‘zb kiston imzolamagan) nogironlarga quyidagicha tarif b rilgan: “boshqalar

---

29

bilan bir xil tarzda jamiyat hayotida to‘liq va samarali ishtirok etishiga to‘sqinlik

qiladigan uzoq muddatli jismoniy, aqliy, ruhiy va s nsor nuqsonlari bo‘lgan

shaxslar” (1-modda).

Konv nsiya nogironlar o‘z huquqlarini to‘liq amalga oshira olishi uchun

ushbu to‘siqlarni bartaraf etish b rish maqsadida ishtirokchi-davlatlar zimmasiga

barcha choralarni ko‘rish majburiyati yuklatilgan.